Skomplikowana rzeczywistość społeczna i edukacyjna stawia współczesnego człowieka wobec chaosu aksjologicznego, pluralizmu kulturowego, wielości wzorów życia, braku pewników i nieprzewidywalności oraz rosnącego tempa ludzkiej egzystencji, co implikuje permanentne pojawianie się nowych zadań i wyzwań wymagających zdecydowanie innych niż dotychczas schematów działania.

Odnotowujemy wyraźną potrzebę profesjonalnych działań społecznych, realizowanych w określonej przestrzeni społecznej i czasie, ukierunkowanych na:

• pomoc jednostkom, grupom lub zbiorowościom we wzmacnianiu w ludziach zdolności do rozwiązywania problemów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach rozwoju osobowego
• interweniowanie na rzecz jednostek i grup najsłabszych, dyskryminowanych, marginalizowanych z powodu niedostosowania, niepełnosprawności, choroby, ubóstwa itp.
• sprzyjanie efektywnemu, sprawiedliwemu i humanitarnemu działaniu służb zapewniających jednostkom, grupom lub zbiorowościom środki, świadczenia i możliwości pomocy, tworzenie nowych lub ulepszanie istniejących systemów wsparcia, zapewniających pomoc i efektywnie zaspokajających oczekiwania podopiecznych klientów

Współczesny człowiek realizujący zadania rozwojowe i życiowe na różnych etapach swej biografii zmaga się nie tylko z szeregiem zjawisk nowych, charakterystycznych dla kulturowych przemian zglobalizowanego świata, ale także z szeregiem wyzwań konkurencyjnego rynku pracy i transformacji gospodarczych w kraju, będących konsekwencją przemian ustrojowych, dla których cezurę czasową stanowił rok 1989. Ewentualne trudności w sprostaniu tym wyzwaniom, brak lub ograniczenie zasobów jednostkowych i społecznych niezbędnych do zmagania się z problemami codzienności może prowadzić do powstania szeregu problemów społecznych, nadmiernego wyłaniania się potrzeb z zakresu opieki, kompensacji czy pracy socjalnej.

Przeciwdziałanie tym stanom rzeczy to główne zadania działań o charakterze profilaktycznym. Wpisują się one między innymi w zakres obowiązków pedagogów zatrudnionych w szeregu instytucji społeczno-edukacyjnych.

Studia na specjalności profilaktyka i interwencja kryzysowa mają za zadanie wyposażenie osób funkcjonujących w sektorze instytucji edukacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych czy instytucji wsparcia społecznego w kompetencje i umiejętności niezbędne do przeciwdziałania i zapobiegania problemom jednostek i grup społecznych oraz ich negatywnym konsekwencjom prowadzącym do kryzysów, patologii, marginalizacji i wykluczenia społecznego (A) oraz kompetencje do reagowania w sytuacjach kryzysowych (B).

A) Działania o charakterze profilaktycznym są powiązane z szeregiem innych oddziaływań celowych w zakresie szeroko pojętej edukacji. Korelują z wychowaniem, nauczaniem, opieką. Profilaktyka prowadzona w różnych obszarach funkcjonowania jednostki zapobiega lub ogranicza potencjalne działania pomocowe, kompensacyjne, naprawcze, terapeutyczne, których skuteczność ze względu na stopień komplikacji i nieprzewidywalność sytuacji trudnych w życiu człowieka często nie jest wysoka. W kategoriach makrospołecznych, jak i jednostkowych zapobieganie problemom, trudnościom czy kryzysom jest bardziej „opłacalne” niż ewentualne późniejsze zmagania się z ich konsekwencjami w różnych perspektywach czasowych.

B) Z kolei wystąpienie kryzysów w różnych obszarach biografii prowadzące niejednokrotnie do sytuacji bezradności w wyniku często gwałtownego, obciążającego emocjonalnie naruszenia równowagi w relacji jednostki z otoczeniem i braku zasobów umożliwiających efektywne zmaganie się z sytuacją trudną (np. sytuacje konfliktów w szkole, rodzinie, w pracy, sytuacje różnych rodzajów przemocy, choroby i śmierci, zagrożeń cywilizacyjnych, klęsk i wypadków) implikuje pojawienie się zapotrzebowania na działania o charakterze interwencyjnym nakierowane na dokonanie istotnych, aktywnych zmian w krótkim czasie w celu przezwyciężenia kryzysu czy nawet jego wykorzystania dla rozwoju jednostki i zapobiegnięcia patologii. Interwencja kryzysowa jest zatem często formą profilaktyki zaburzeń o charakterze wtórnym. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy pojawiają się znaczące sygnały zaburzeń w funkcjonowaniu, jest często pomocą w nagłych, nieprzewidywalnych zdarzeniach skoncentrowaną na podtrzymaniu emocjonalnym, poprawie rozumienia sytuacji, często także izolacji psychicznej czy fizycznej w sytuacjach zagrożenia, bądź też na przekazaniu gotowych rad, wskazówek i sposobów rozwiązania problemu.

Działania o charakterze profilaktycznym – zarówno prewencja pierwotna (zapobieganie możliwości wystąpienia zaburzeń), jak i prewencja wtórna (związana z minimalizowaniem negatywnych efektów pojawiających się problemów i/ lub zapobieganiem ich rozwojowi w sytuacji wystąpienia ich pierwszych sygnałów) to ważne obszary działalności pedagogów. Wśród działań z zakresu prewencji wtórnej obok zróżnicowanych, długofalowych działań o charakterze pomocowych ważne miejsce zajmuje interwencja kryzysowa.

Pedagogika powinna odpowiadać na rosnące zapotrzebowanie społeczne w obrębie profilaktyki i działań interwencyjnych w sytuacjach szczególnie trudnych, kryzysowych w biografii jednostki.

Poza tym wiedza z zakresu omawianej specjalności stanowić może istotne uzupełnienie kompetencji osób zajmujących się pracą socjalną, asystentów rodziny, osób zatrudnionych i zamierzających podjąć pracę w sektorze szeroko rozumianej pomocy społecznej.

Absolwenci specjalności profilaktyka i interwencja kryzysowa uzyskają wiedzę, kompetencje i umiejętności niezbędne do usprawniania społecznego funkcjonowania jednostek, tak indywidualnie jak i w grupie, poprzez działania skierowane na ich stosunki społeczne, rzutujące na interakcję człowieka z otoczeniem.  Rzetelnie przygotowani do wyzwań zawodowych absolwenci studiów z profilaktyki i interwencji kryzysowej mogą przyczynić się do wzbogacenia przestrzeni profesjonalnego i wieloaspektowego wsparcia osób, które przejawiają zależność od innych, zagubienie w dynamice procesu dziejowego, odtrącenie, nieporadność, podejmują próby rozwiązywania potrzeby swojej egzystencji według wzorów nieakceptowanych społecznie i tym samym narażają się na społeczną represję, doświadczają uzależnienia, nieszczęścia, czy długotrwałej choroby.

Odnotowywany w ostatnich latach znaczący wzrost liczby placówek edukacyjnych, realizujących zadania z zakresu wsparcia społecznego, instytucji rządowych, jak i organizacji pozarządowych, fundacji i inicjatyw obywatelskich promujących inicjatywy służące szeroko pojętej edukacji, profilaktyce czy działalności interwencyjnej w sytuacji zmagania się jednostek czy grup społecznych z kryzysami wiąże się z koniecznością przygotowywania wykwalifikowanej kadry do tego typu działalności. W tym zakresie absolwenci specjalności profilaktyka i interwencja kryzysowa mogliby poszukiwać swojego miejsca na rynku pracy.

Za uruchomieniem omawianej specjalności przemawia dodatkowo fakt, że funkcje pedagogów są przewidziane stosownymi rozporządzeniami w większości placówek edukacyjno-profilaktycznych i ośrodków interwencji kryzysowej. Można tu wskazać na następujące:

• Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku, (Dz.U. Nr 64, poz. 593 z późniejszymi zmianami)
• Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425, zapis postulujący wprowadzenie programów profilaktycznych)
• Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r., (Dz.U. Nr 111, poz. 535)
• Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku, (Dz.U. Nr 180, poz. 1493)
• Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842)
• Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2002 roku Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2005 Nr 179 poz.1485 z późn. zm)
• Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. 1996 Nr 10 poz.55)
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2011 Nr 149 poz.887)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2012 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2011, Nr 292)
• Rozporządzenie MENiS 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno – konsultacyjnych (Dz. U. z dnia 11 września 2001r.)
• Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007r. w sprawie placówek opiekuńczo- wychowawczych (Dz. U. z dnia 30 października 2007r.)

Absolwent kończący studia na specjalności profilaktyka i interwencja kryzysowa powinien posiadać następujące kompetencje:

• interpersonalne – budowane w oparciu o wiedzę pedagogiczną oraz własne doświadczenia w praktyce społecznej
• diagnostyczne i metodyczne – do podejmowania działań z zakresu profilaktyki społecznej i interwencyjnych w trudnych sytuacjach społecznych dotyczących wybranych kategorii osób i grup społecznych
• interpretacyjno-prognostyczne – związane z tworzeniem i realizowaniem programów profilaktycznych związanym z zapobieganiem patologiom, niedostosowaniom i eskalacji problemów społecznych oraz wykorzystywaniem odpowiednich metod, technik i narzędzi badawczych w ich późniejszej realizacji (postawy poszukujące, badawcze)
• organizacyjne – związane z planowaniem, realizowaniem i ewaluowaniem działań podejmowanych w zakresie profilaktyki i interwencji kryzysowej
• autokreacyjne – przejawiające się w autorefleksji pedagogicznej, umiejętności trafnego diagnozowania własnych emocji, w ewaluacji własnych dokonań oraz gotowości do zabiegów naprawczych w sytuacji kompetencyjnych niedomagań