SPRAWOZDANIE

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Pomagający i wspomagani.

Potrzeby – kompetencje – relacje pomocowe i poradnicze 

 

Zapotrzebowanie na ustawiczną, profesjonalną pomoc i wsparcie oraz działania o charakterze interwencyjnym i profilaktycznym w świecie płynnej nowoczesności nie maleje. Wręcz przeciwnie – wzrasta wprost proporcjonalnie do złożoności dnia codziennego, rosnącego poczucia niepewności, bezradności i poczucia zagubienia w chaosie codzienności. Z drugiej strony należy wskazać, że stopień komplikacji i konkurencyjności codziennego życia wymaga od jednostek podejmowania efektywnych działań, sukcesywnej optymalizacji podmiotowych kompetencji niezbędnych do optymalnego rozwiązywania codziennych wyzwań[1].

Wobec lawinowo narastającego zapotrzebowania na pomoc psychopedagogiczną i wsparcie społeczne zaproponowano podzielenie  się refleksją teoretyczną oraz praktycznymi doświadczeniami z tego kręgu zagadnień.

 W dniu 27 kwietnia na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pod patronatem Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa zatytułowana „Pomagający i wspomagani. Potrzeby – kompetencje – relacje pomocowe i poradnicze zorganizowana przez zespół zakładu Poradnictwa Społecznego WSE UAM.

W tym cyklicznym przedsięwzięciu udział wzięli naukowcy i praktycy reprezentujący ponad 30 ośrodków akademickich i instytucji pomocowych z całej Polski. To już czwarte tego typu przedsięwzięcie organizatorów. 16 kwietnia 2010 roku Zespół Zakładu Poradnictwa Społecznego zorganizował konferencję o ogólnopolskim zasięgu, której tematem przewodnim uczyniono „Poradnictwo i wsparcie społeczne w biegu życia człowieka”; w 2012 roku główną oś narracji stanowiły: Dziecko – Młodzież – Rodzina jako adresaci pomocy psychopedagogicznej i socjalnej; w roku 2014 motywem przewodnim stały się: Obszary poradnictwa i wsparcia społecznego. Tradycyjne i alternatywne strategie, formy, metody pomocy.

Relacjonowany naukowy projekt, którego tematyka objęła szerokie spektrum zagadnień (perspektywa, doświadczenia pomagającego i wspomaganego, potrzeby, kompetencje, relacje pomocowe i poradnicze) został pomyślany jako ogólnopolska konferencja naukowa, dająca możliwość przeprowadzenia szerokiej debaty grona specjalistów zajmujących się problematyką pomocy i wsparcia społecznego, a jej otwarta formuła umożliwiła inspirujące, do dalszych badawczych poszukiwań, dyskusje, wymianę refleksji i poglądów zarówno teoretykom, jak i praktykom. Konferencja została podzielona na dwie części- pierwsza z nich – cześć plenarna mająca ogólny, wyznaczający tematykę obrad charakter,  kolejna – panelowa- podzielona na sekcje tematyczne o wydźwięku obok teoretycznego – badawczym i pragmatycznym.

Konferencje swą obecnością uświetniła i objęła patronatem Pani Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych prof. zw. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska.  Sesję plenarną otworzyła, witając gości i nadając kierunek obradom Prodziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych, Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego  i zarazem Kierownik Zakładu Poradnictwa Społecznego Prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek.

Prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek podkreśliła w swoim wystąpieniu zasadność przedsięwzięcia wskazując, iż „makrospołeczne przemiany kulturowe i gospodarcze związane z zastojami versus dynamizacją rynku pracy, prowadzące do zmiany stylu życia ludzi, przyczyniające się do powstawania szeregu problemów, trudności biograficznych nałożone na płaszczyznę normatywnych kryzysów rozwojowych jednostek prowadzą do zmiany zapotrzebowania na pomoc i wsparcie społeczne. Wszystkie te zjawiska przyczyniają się do wzrostu zainteresowania działaniami, których celem jest pomaganie, wspieranie, doradzanie, towarzyszenie w zmaganiu się z trudnościami i

 samodzielnym, efektywnym konstruowaniu swojej tożsamości i kształtu własnej biografii.”[2] Prof. Magdalena Piorunek, podkreśliła, iż celem obrad konferencyjnych jest chęć przyjrzenia się zjawisku pomagania w perspektywie pomagających i wspomaganych. Wyraziła chęć interdyscyplinarnego, interparadygmatycznego oglądu potrzeb, kompetencji i cech opisujących wzajemne relacje między tymi podmiotami. Wskazała, argumentując tym samym istotność podejmowanej w ramach konferencji problematyki, iż „każda z licznych form działań pomocowych indywidualnych czy grupowych, bezpośrednich czy pośrednich, nastawionych na niwelowanie zaburzeń czy optymalizowanie rozwoju i prewencję psychospołeczną wymaga rożnych kompetencji tak stricte profesjonalnych „twardych”, jak i społecznych – „miękkich” ”[3]. Dlatego też potrzeby, kompetencje, relacje pomocowe i poradnicze w perspektywie pomagających i wspomaganych uczyniono główną osią narracji konferencyjnych rozważań.

W plenarnej części tego ogólnopolskiego spotkania głos zabrali, zgłębiając różne aspekty tematyki szerokorozumianego wsparcia społecznego w pierwszej kolejności Prof. UAM dr hab. Anna Michalska, reprezentująca Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adma Mickiewicza w Poznaniu, z referatem nt.: „Społeczne i jednostkowe uwarunkowania pomocy drugiemu człowiekowi”. Następnie Prof. zw. dr hab. Maria Czerepaniak-Walczak z Uniwersytetu Szczecińskiego, skupiła się wokół problematyki wsparcia adresowanego wobec osób nie oczekujących wsparcia. W swoim wystąpieniu zaakcentowała potrzebę kształtowania świadomości krytycznej u osób zadomowionych w swoim położeniu. Rozważania na temat poradnictwa w dobie codzienności kontynuowała Prof. DSW dr hab. Elżbieta Siarkiewicz (Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu). Z kolei Prof. zw. dr hab. Bożena Matyjas (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) skupiła uwagę słuchaczy wokół problematyki działań pomocowych i interwencyjnych podejmowanych wobec rodzin w kryzysie. W dalszej kolejności, kontynuując rozważania poświęcone problematyce rodzin, głos zabrał Prof. UWr dr hab. Andrzej Ładyżyński (Uniwersytet Wrocławski) z referatem pt.: „Rodzina jako zbiorowy pacjent. Perspektywa systemowa”. Prof. UAM dr hab. Barbara Harwas-Napierała, reprezentująca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, zwróciła uwagę na kwestię istotnych czynników warunkujących skuteczność terapii rodzinnej. Następnie głos zabrała Prof. zw. dr hab. Ewa Syrek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, rozważania swoje koncentrując wokół konieczności poszukiwania modelu pomocy rodzinie z dzieckiem przewlekle chorym. W dalszej kolejności Prof. UAM dr hab. Monika Oliwa-Ciesielska, (Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet im. Adma Mickiewicza w Poznaniu) podjęła problematykę skuteczności pomocy adresowanej wobec osób żyjących w kulturze ubóstwa. Z kolei Prof. UWM dr hab. Ewa Kantowicz z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, zaakcentowała konieczność edukacji dorosłych oraz rolę doradztwa socjalnego, jako nowej specjalności kształcenia do pracy socjalnej. Część plenarną wieńczyło wystąpienie Prof. zw. dr hab. Krystyny Marzec-Holki, (Uniwersytet Warszawski; Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie) poświęcone problemowi poczucia bezradności i odczuć depresyjnych u młodzieży na progu dorosłości w kontekście syndromu rozwiedzionych rodziców. (Moderatorami obrad w ramach sesji plenarnej byli prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek oraz prof. UAM dr hab. Marek Budajczak).

Liczba (zgłoszono ponad sto wystąpień), a także zróżnicowana tematyka referatów, których wspólnym aspektem uczyniono zagadnienia wsparcia w dwóch perspektywach – pomagającego i wspomaganego, była imponująca, dlatego kolejna część konferencji realizowana była w dziesięciu sekcjach tematycznych.

Obrady pierwszego panelu tematycznego koncentrowały się wokół problematyki szeroko rozumianej pomocy (interwencji) o charakterze psychopedagogicznym i psychoterapeutycznym, adresowanej do osób uzależnionych, zagrożonych niedostosowaniem lub niedostosowanych społecznie. Pierwszy zespół tematyczny, moderowany przez Prof. UAM dr hab. Katarzynę Segiet oraz dr Agatę Matysiak-Błaszczyk, swoim wystąpieniem na temat znaczenia interwencji psychopedagogicznej w sytuacji względnie pełnej lub ograniczonej samodzielności człowieka otworzyła Prof. UAM dr hab. Katarzyna Segiet. W dalszej kolejności głos zabrali dr Dariusz Skowroński reprezentujący Temple Univeristy Japan Campus oraz dr Katarzyna Waszyńska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) swoje rozważania koncentrując wokół problematyki psychoterapii w kontekście społeczno-kulturowym na przykładzie Japonii. Prelegenci przybliżyli temat zastosowań teorii i modeli pracy psychoterapeutycznej, historycznie mających swoje źródła w kręgu kultury zachodniej,  w przeniesieniu na grunt japoński. Następnie głos zabrała dr Ewa Włodarczyk (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), która skupiła swoją uwagę na problematyce kobiet uzależnionych od alkoholu w procesie terapii, akcentując kwestię oczekiwań i barier. Wskazała na istnienie wielu mitów, uprzedzeń i stereotypów dotyczących uzależnienia kobiet i ich terapii, które stają się barierami w ich zdrowieniu. Problematykę uzależnień kontynuowała mgr Dorota Dolata, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), która poruszyła kwestię Picia (nie)kontrolowanego w kontekście teorii i praktyki. W dalszej kolejności dr Agata Matysiak-Błaszczyk (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)  wraz z mgr Ewą Szchneider, reprezentującą Ośrodek Kuratorski nr 3 w Poznaniu skoncentrowały swoje rozważania wokół problematyki pomocy i wsparcia oferowanym nieletniemu w procesie resocjalizacji, na przykładzie zastosowania środka wychowawczego w postaci skierowania do Ośrodka Kuratorskiego. Problematykę osób zagrożonych wykluczeniem społecznym kontynuowała dr Daria Becker-Pestka z Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, która tematem swojego wystąpienia uczyniła konieczność wspierania grup zagrożonych wykluczeniem społecznym na przykładzie rodzin i osób skazanych.  Przedstawiony materiał stanowił rezultat badań empirycznych przeprowadzonych w ośrodku pomocy społecznej. Reprezentująca Uniwersytet Szczeciński, dr Aneta Jarzębińska, poruszyła problematykę kompetencji nauczyciela szkoły przywięziennej, jako wspierającego proces społecznej inkluzji. W trakcie wystąpienia zaprezentowane zostały wyniki badań ankietowych, którymi objęto 52 skazanych mężczyzn – uczniów Centrum Kształcenia Ustawicznego (CKU) przy Zakładzie Karnym w Stargardzie. Sekcję pierwszą zamykało wystąpienie mgr Tomasza Hermana (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), który poświęcił je socjoterapii jako formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej dla młodzieży niedostosowanej społecznie.

Drugi zespół teoretyków i praktyków rozważał nad szeroko rozumianymi aspektami funkcjonowania współczesnej rodziny. Moderatorami panelu byli Prof. UAM dr hab. Waldemar Segiet oraz dr Bożena Kanclerz. Panel otworzył Prof. UAM dr hab. Waldemar Segiet, reprezentujący Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wystąpieniem poświęconym idei wzmacniania rodziny jako podstawy „dobrej praktyki”. Następnie głos zabrała dr Paulina Forma z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, w swoim wystąpieniu o teoretyczno-empirycznym charakterze skoncentrowała się wokół problematyki rodzin wielodzietnych, jako podmiotu instytucjonalnych form pomocy i wsparcia. Problematykę rodzin kontynuowała dr Grażyna Teusz, reprezentująca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, skupiając swoją uwagę wokół rodzin polskich na emigracji z koncentracją na kulturowych i biograficznych kontekstach w procesie radzenia sobie.  W dalszej kolejności głos zabrała mgr Anna Potyka (Politechnika Śląska), która przedstawiła oczekiwania i potrzeby osieroconych na wczesnym etapie życia dziecka rodziców oraz różne możliwości udzielania im pomocy, zarówno ze strony specjalistów, instytucji, jak i osób bliskich, natychmiast po doświadczeniu straty, ale też na późniejszych etapach przeżywania żałoby. Wystąpienie kolejnej z prelegentek, dr Bożeny Kanclerz, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) skoncentrowane zostało wokół zagadnień teoretycznych i implikacji praktycznych związanych z podejściem systemowym, jako metodą pracy pedagogicznej. Reprezentująca Uniwersytet Łódzki, mgr Patrycja Chrzanowska, próbowała udzielić odpowiedzi na pytanie, jak usamodzielnić niesamodzielnych, skupiając uwagę na wybranych elementach procesu usamodzielniania wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych ze szczególnym uwzględnieniem roli opiekuna usamodzielnienia. Problematykę usamodzielniania wychowanków instytucjonalnej pieczy zastępczej kontynuowała dr Agnieszka Skowrońska-Pućka (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), która swoje teoretyczno-empiryczne wystąpienie  poświęciła trudnej sytuacji małoletnich matek opuszczających wraz z dzieckiem placówkę opiekuńczo-wychowawczą.

Główną osią narracji kolejnego panelu tematycznego uczyniono proces diagnostyczny i relację terapeutyczną w instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym systemie pomocy i wsparcia. Trzecią sekcję moderowaną przez Prof. UAM dr hab. Hannę Krauze-Sikorską oraz dr Annę Różę Makaruk, rozpoczęła Prof. UAM dr hab. Hanna Krauze-Sikorska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) swoje wystąpienie poświęcając problematyce  dzieci i młodzieży z chorobami przewlekłymi w przestrzeni szkoły ogólnodostępnej. W swoich rozważaniach zaakcentowała rolę diagnozy medycznej i psychopedagogicznej oraz konieczność systemowego wsparcia tej grupy. Następnie dr Joanna Kłodkowska z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, w oparciu o zgromadzone podczas badań terenowych materiały, podjęła próbę analizy i interpretacji miejsc i dziejących się  w nich zdarzeń społecznych, jako praktyk pomocowych. Z kolei dr Anna Róża Makaruk, (Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie), podzieliła się wnioskami z przeprowadzonych przez siebie badań naukowych a także przedstawiła organizację pozarządową, która powstała w ich wyniku. W dalszej kolejności dr Justyna Śmietańska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), skoncentrowała swoje rozważania wokół interdyscyplinarnej diagnozy w poradnictwie psychologiczno-pedagogicznym z perspektywy praktycznej. Z kolei dr Monika Kaźmierczak, reprezentująca Uniwersytet Łódzki, poruszyła problematykę skuteczności procesu diagnostyczno-prognostyczno-terapeutycznego. Wskazując, iż asymetria relacji nie musi prowadzić do uprzedmiotowienia jednej strony dialogu. Dzięki autorytetowi osobistemu, inaczej moralnemu, logopeda może osiągać dobre wyniki, kiedy dba o partnerską relację, w której następuje otwarcie na drugiego człowieka, dominuje szczerość intencji oraz poczucie bezpieczeństwa. Kolejne dwie prelegentki, reprezentujące Uniwersytet Śląski w Katowicach,  dr Iwona Malorny oraz dr Aleksandra Pyrzyk-Kuta, skoncentrowały się wokół zagadnienia relacji koterapeutycznej, akcentując rożne kompetencje ale wspólny cel oddziaływań wobec osób współuzależnionych. Z kolei dr Dominika Łęcka (Motylarnia. Ośrodek Rozwoju Osobistego  Zawodowego dla Kobiet), zaprezentowała jedną z ukrytych form narracji o radzeniu sobie, nazwaną „przemilczeniem o przeżyciu”. W trakcie prezentacji przedstawiona została metoda jej ujawnienia, skutki wyłącznego użycia kategorii „radzenie sobie w problemie” na kształt powstającej narracji, wspomaganego, pomagającego i relację pomocową. Tę część rozważań kończyło wystąpienie dr Sonii Wawrzyniak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) na temat roli środowiska wychowawczego w kształtowaniu prawidłowej motywacji do uczenia się.

Prelegenci obradujący w ramach czwartej sekcji tematycznej, skoncentrowali swoje rozważania wokół problematyki pomagania i wspierania w kontekście ich elementów składowych: dialogu, relacji, dostępności, kompetencji pomocowych. Tę sekcję, moderowaną przez Prof. UAM dr hab. Marka Budajczaka oraz dr Joannę Nawój-Połoczańską, zainicjował swoim wystąpieniem na temat zaspokajania potrzeb w świetle zasady subsydiarności Prof. UAM dr hab. Marek Budajczak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). Następnie dr hab. Alicja Czerkawska z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, korzystając z hermeneutyczno-dialogicznego oglądu dialogu wskazała na pewien mało dostrzegany, aczkolwiek bardzo znaczący element występujący w relacji poradniczej, a mianowicie kształtowanie w tym układzie więzi dialogicznej. W swoim wystąpieniu przedstawiła warstwy dialogu, które w sytuacji poradniczej odsłaniane są przez uczestniczące w nim podmioty – osobę radzącą się i  doradcę. W dalszej kolejności głos zabrała dr Violetta Drabik-Podgórna, (Uniwersytet Wrocławski), akcentując, iż fenomen pomagania koncentruję się na relacji, jako konstytutywnym elemencie zawiązanego związku pomocowego. Zarówno z perspektywy pedagogicznej, psychologicznej, jak i etycznej, relacja niesie w sobie potencjał transformacji osoby, jej percepcji otaczającego świata, jej więzi z innymi. Następnie dr Joanna Nowój-Połoczańska z Uniwersytetu Szczecińskiego wskazała instytucjonalne „warunki dostępu” do pomocy a dr Rafał Adamczewski (Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi Wydział Zamiejscowy w Sieradzu), skoncentrował swoje rozważania wokół dialogu i krytyki w działalności pomocowej. Akcentował, iż relację pomocową między pomagającym a korzystającym z pomocy nazwać można obrazowo spotkaniem. Od jego przebiegu zależy, w dużej mierze, efektywność pomocy, a więc to, czy i w jakim zakresie spełnione zostaną oczekiwania osoby zwracającej się z prośbą o pomoc. W tak pojmowanej działalności pomocowej niezwykle ważne zdają się być dialog oraz krytyka. Z kolei dr Agata Woźniak reprezentująca GSW Milenium Gniezno, tematem swojego wystąpienia uczyniła  rozmowy o pomaganiu i ich znaczenie w procesie wprowadzania zmian. Prelegentka zaprezentowała refleksje osób korzystających z pomocy oraz podzieliła się wnioskami na temat możliwości wykorzystania ich w praktyce psychologiczno-pedagogicznej. Następnie głos zabrała mgr Danuta Parlak (Komisja Ekspertów ds. Osób Starszych przy RPO) wskazując, iż zdolność do adekwatnego rozpoznania sytuacji i potrzeb innej osoby, oraz trafne zareagowanie na nie, czyli zachowanie dostosowane do zdiagnozowanych potrzeb jest istotnym elementem działań pomocowych. Badania wykazują, że przyjmowanie cudzej perspektywy, czyli umiejętność rozpoznawania stanu innej osoby, wpływa na skuteczność udzielanej pomocy oraz ocenę relacji pomiędzy pomagającym i wspomaganym. Kolejne wystąpienie mgr Bernadetty Kosewskiej, z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie poświęcone zostało zagadnieniu wolontariatu studenckiemu, jako możliwości rozwoju kompetentnego pedagoga specjalnego. Podsumowaniem czwartej sekcji tematycznej stało się wystąpienie dr Marii Porzucek-Miśkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), która na podstawie prowadzonych przez siebie weryfikacji empirycznych odpowiedziała na pytanie, czy studenci pedagogiki zdolni są do pomagania?

Kolejna sekcja tematyczna poświęcona została zagadnieniu alternatywnych form wsparcia i pomocy, przykładem których są coaching, tutoring, komputerowe gry profilaktyczne czy metody outreach. Obrady w ramach sekcji piątej, moderowanej przez dr Kamilę Słupską oraz dr Katarzynę Kuziak, rozpoczął dr Marek Podgórny z Uniwersytetu Wrocławskiego, rozważania swoje koncentrując wokół mikroprzestrzeni społecznej w relacji coachingowej, próbując odpowiedzieć na pytanie, czy przestrzeń (społeczna) w coachingu jest jedynie ograniczonym polem, bierną ramą, czy wreszcie, zgodnie z założeniami poststrukturalizmu, aktywnym czynnikiem, modyfikującym interakcję klient-coach? Problematykę coachingową kontynuowała mgr Monika Chmielecka reprezentująca Uniwersytet Łódzki, która poruszyła kwestie uczenia się w coachingu w perspektywie andragogicznej. Z kolei mgr Laura Ćwikła, w swoim wystąpieniu dokonała charakterystyki potrzeb klienta w perspektywie indywidualnej oraz systemowej. W dalszej kolejności głos zabrała mgr Aneta Baranowska, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), która swoje rozważania skoncentrowała wokół problematyki tutoringu, jako formy wsparcia dziecka nieśmiałego. Kolejne wystąpienie, reprezentującej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Katarzyny Kuziak, poświęcone zostało metodzie Instrumental Enrichment w trakcie której, stosując techniki mediacyjne tworzone są i wzmacniane poznawcze strategie i umiejętności klienta.  Następnie mgr Piotr Jóźwiak (Pracownia Psychologii Karolina Król) podjął problematykę gry profilaktycznej „Good Behaviour Game”. Z kolei dr Kacper Radzki reprezentujący Zakład Poprawczy w Jerzmanicach Zdroju, tematem swojego wystąpienia uczynił harcerską metodę wychowawczą jako pomocną w niwelowaniu negatywnych skutków grupy nieformalnej w zakładzie poprawczym. W dalszej kolejności głos zabrała dr Małgorzata Michel reprezentująca Uniwersytet Jagielloński, która skupiła uwagę słuchaczy na wykluczonych przestrzeniach miejskich i gettach biedy, jako wyzwania dla współczesnej pedagogiki w działaniu. Podsumowaniem piątej sekcji stało się wystąpienie mgr Grzegorza Głupczyka z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Podczas wystąpienia autor nawiązując do badań własnych związanych z zachowaniami ryzykownymi młodzieży zamieszkującej dwa odmienne środowiska społecznie: dzielnicę problemową z charakterystyczną zabudową wielorodzinną i dzielnicę o zabudowie jednorodzinnej, wskazał potrzebę organizowania działań profilaktycznych skierowanych do młodzieży zamieszkującej tereny defaworyzowane społecznie, w oparciu o ideę tworzenia lokalnych systemów wsparcia, ze wskazaniem na rolę, jaką pełnić mogą w systemie tym organizacje pozarządowe.

Teoretycy i praktycy obradujący w ramach kolejnej sekcji, skupili swoją uwagę na problemach osób starszych oraz osób z niepełnosprawnością, zagrożonych marginalizacją oraz rosnącym znaczeniem mediacji w praktyce pomagania. Obrady w ramach sekcji szóstej, moderowanej przez dr hab. Małgorzatę Rosalską oraz dr Astrid Tokaj, zainicjowała dr hab. Małgorzata Rosalska reprezentująca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, koncentrując się wokół problematyki pomagania przez proponowanie wyzwań. W omawianym kontekście skupiła się na rolach i profilu kompetencyjnym pedagoga w kontekście założeń pedagogiki przeżyć. Następnie dr Rafał Iwański z Uniwersytetu Szczecińskiego skoncentrował swoje rozważania wokół problematyki profesjonalnych i rodzinnych opiekunów niesamodzielnych osób starszych. Problematykę seniorów kontynuowała dr Astrid Tokaj, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), z wystąpieniem na temat konieczności zaakceptowania pomocy, jako wyzwania dla człowieka starego i jego rodziny. Z kolei mgr Łukasz Koperski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) pochylił się nad problematyką starzejących się opiekunów osób z niepełnosprawnością, w kontekście nieoczywistości i wielowymiarowości ich roli społecznej. W dalszej kolejności mgr Beata Kudlińska Wodo reprezentująca Uniwersytet Łódzki, zaprezentowała nowatorskie spojrzenie na współczesną sytuację pracowników socjalnych i konieczność podnoszenia przez nich kompetencji mediacyjnych, wykorzystując jednocześnie swoje doświadczenie jako mediator. Temat mediacji kontynuowała dr Agnieszka Dragon, z Uniwersytetu Wrocławskiego, rozważania swoje koncentrując wokół kontekstów różnic kulturowych w mediacji, wskazując na postulowane kompetencje mediatora wspierającego strony w dążeniu do międzykulturowego zrozumienia. Następnie głos zabrała dr Daria Zielińska-Pękał (Uniwersytet Zielonogórski), której wystąpienie stanowiło próbę spojrzenia na newslettery jako na

  specyficzną ofertę poradniczą. Taka próba odczytania treści newsletterowych, jak wskazała, wpisuje się w prowadzone przez prelegentkę od lat analizy poradnictwa zapośredniczonego, a więc takiego, które jest uprawiane poprzez środki masowego przekazu i które podlega różnym procesom mediatyzacyjnym. Sekcję zamykało wystąpienie mgr Mateusza Szafrańskiego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, skoncentrowane wokół problematyki doradztwa zawodowego adresowanego do osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Kolejna sekcja tematyczna zogniskowana została wokół zagadnień związanych z szeroko rozumianym zdrowiem i chorobą, a także sytuacjami granicznymi, tłem rozważań stały się przykłady dobrych praktyk w ramach w/w obszarów. Sekcję siódmą, moderowaną przez Prof. UWr dr hab. Andrzeja Ładyżyńskiego oraz dr Ewę Kasperek-Golimowską, swoim wystąpieniem rozpoczęła dr Ewa Kasperek – Golimowska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prelegentka skupiła uwagę słuchaczy wokół problematyki pozytywnej edukacji zdrowotnej, jako formy pomocy w prowadzeniu „dobrego życia”. Następnie lic. Paulina Mencel (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) poruszyła problematykę dwóch perspektyw pomocy i wsparcia w chorobie nowotworowej, w kontekście pomagających i wspomaganych. Z kolei dr Maria Brodzikowska reprezentująca Akademię Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie dokonała charakterystyki poradnictwa związanego z wykonywaniem testów w kierunku HIV, wskazując na własne doświadczenia zawodowe w tym zakresie. W dalszej kolejności mgr Aleksandra Berkowska, z Uniwersytetu Warszawskiego, wskazała na potrzebę w zakresie wsparcia społecznego osób żyjących z Atopowym Zapaleniem Skóry. Przedstawiła potrzeby i oczekiwania w zakresie wsparcia społecznego osób żyjących z Atopowym Zapaleniem Skóry (AZS). Szczegółowa analiza tego zagadnienia została dokonana na podstawie materiałów zebranych w 2016 r. podczas spotkań grupy samopomocowej osób chorych na AZS. Następie głos zabrał mgr Tomasz Kasprzak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) swoje rozważania koncentrując wokół współczesnych problemów alternatywnych form pomocy osobom głuchoniewidomym w Republice Czeskiej. Problematykę osób niesłyszących kontynuowała mgr Aleksandra Rożek (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) skupiając uwagę słuchaczy na problematyce słyszącego rodzeństwa dzieci z wadą słuchu. Podsumowaniem tej części obrad stało się wystąpienie dr Edyty Sielickiej z Uniwersytetu Szczecińskiego, która poruszyła problematykę wsparcia ucznia w sytuacjach granicznych w polskiej szkole.

Pomaganie w percepcji „pomagającego” ze wskazaniem przykładów dobrych praktyk to główny wątek podejmowany w ramach kolejnej sekcji. Obrady w sekcji ósmej, moderowanej przez drGrażynę Teusz oraz dr Joannę Rajewską de Mezer, rozpoczęły, reprezentujące Akademię Pedagogiki Specjalnej w Warszawie dr Ewa Grudziewska wraz z dr Martą Mikołajczyk, odpowiadając, na podstawie przeprowadzonych weryfikacji empirycznych, na pytanie, co i dlaczego robią w swojej pracy przedstawiciele służb społecznych. W dalszej kolejności dr Joanna Rajewska de Mezer z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wskazała na znaczenie wiedzy z zakresu problematyki prawnej w procesie wsparcia klienta pomocy społecznej. Z kolei mgr Joanna Frątczak reprezentująca Dolnośląską Szkołę Wyższą, swoje rozważania skupiła wokół problematyki kontaktu granicznego w pomocy profesjonalnej. Następie głos zabrały dr Joanna Dec-Pietrowska oraz dr Ewa Szumigraj z Uniwersytetu Zielonogórskiego, które na podstawie refleksji biograficznych doradców zaprezentowały problematykę streetworkingu. W dalszej kolejności mgr Katarzyna Nanowska reprezentująca Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków oraz Dolnośląską Szkołę Wyższą rozważania swoje skoncentrowała wokół problemu wolności dozorowanej, jako formy zniewolenia w perspektywie dylematów kuratora sądowego w roli wychowawcy.  Następnie dr Małgorzata Ciczkowska-Giedziun (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie) wraz z mgr Magdaleną Dymowską, (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), rozważając tematykę relacji (interakcji) między jej stronami na gruncie współczesnej pracy socjalnej, odwołały się do takich pojęć, jak: współpraca, partnerstwo, dialog, współdziałanie, wzmacnianie, egalitaryzm, emancypacja, demokratyzacja i podmiotowość (dwupodmiotowość, upodmiotowienie). Wskazując na konieczność przyjrzenia się (nie)podmiotowej relacji pomocowej w odniesieniu do mikropraktyki pracy socjalnej (jednostek – klientów pomocy społecznej, rodzin i pracowników socjalnych), jako nieoczywistej, ograniczonej barierami i nie zawsze możliwej do zastosowania w praktyce. Problematykę klientów instytucji pomocowych kontynuowała mgr Dorota Ejneberg reprezentująca Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej – Zespół ds. Osób Bezdomnych i Uchodźców, charakteryzując doświadczenia przestrzeni (bez)domności, jako wyzwania dla poradnictwa. Następnie mgr Renata Deka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) dokonała charakterystyki  działalności Ośrodka Readaptacji Społecznej Mateusz w Toruniu, jako odpowiedzi na problemy osób opuszczających placówki penitencjarne. Podsumowaniem tej sekcji było wystąpienie dr Magdy Kalkowskiej, (Studium Doskonalenia Kadr Akademii Morskiej w Gdyni), na temat wielowymiarowego wspierania rozwoju człowieka w perspektywie całożyciowej realizowanego z inicjatywy katolickiej. Prelegentka wskazała przykład dobrych praktyk na podstawie działalności Centrum Psychologiczno-Pastoralnego „Więź” w Starogardzie Gdańskim.

Obrady w ramach sekcji dziewiątej, moderowanej przez Prof. UAP dr hab. Roberta Bartela oraz dr Annę Gulczyńską, ukazały bogactwo i różnorodność form, metod, technik pomocy i wsparcia. Rozważania zainicjował Prof. UAP dr hab. Robert Bartel, (Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu), który poruszył problem arteterapii opartej na uważności u chorych na depresję. Z kolei dr Anna Gulczyńska, reprezentująca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w kontekście wyzwań stawianych  młodych dorosłym scharakteryzowała metody pracy w podejściu skoncentrowanym na rozwiązaniach. W dalszej kolejności mgr Barbara Chojnacka, (Uniwersytet Szczeciński), skoncentrowała swoje rozważania na praktyce wolontariatu w placówkach wsparcia dziennego. W swoim wystąpieniu, bazując na własnym wieloletnim doświadczeniu, poddała pracę wolontariuszy-studentów refleksji, krytyce, wykazując pewne pułapki i dylematy. Kolejne z prelegentek lic Dominika Maćkowiak oraz lic Sylwia Bokuniewicz, reprezentujące Klubowe Centrum Aktywności Dzieci i Młodzieży przy Stowarzyszeniu „Żyć Inaczej”, dokonały charakterystyki form pomocy realizowanych przez wychowawców w placówkach wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży. Następnie głos zabrała mgr Renata Pietruńko, (Świetlica Terapeutyczna w Lewinie Brzeskim), swoje rozważania koncentrując wokół form pracy z rodziną i dzieckiem w programie „Rodzina to zgrana drużyna”. W dalszej kolejności mgr Wojciech Glac reprezentujący Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie oraz  Małopolskie Hospicjum dla Dzieci, scharakteryzował sytuację prawną i społeczną rodzin dzieci korzystających z opieki hospicyjnej. Następna z prelegentek, mgr Justyna Mielnik, (Placówka wsparcia dziennego – świetlica specjalistyczna Barka w Gorzowie Wielkopolskim) wskazała na walory działalności o charakterze wolontaryjnym w rodzinach zastępczych. Podsumowaniem obrad w tej sekcji stało się wystąpienie dr Mikołaja Brenka, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), poświęcone problematyce szkoleń dla analfabetów jako formy wsparcia osób wykluczonych – na przykładzie akcji zwalczania analfabetyzmu w Polsce Ludowej w latach 1949-1951.

Zespół teoretyków i praktyków, w ramach ostatniej sekcji, główną osią narracji uczynił problem doradztwa zawodowego oraz kompetencji pomocowych. Dziesiąta sekcja, moderowana przez dr Iwonę Werner oraz dr Joannę Kozielską, rozpoczęła się od teoretyczno-empirycznego wystąpienia Prof. zw. dr hab. Magdaleny Piorunek oraz dr Iwony Werner reprezentujących Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poświęconego kompetencjom społecznym nauczycieli w kontekście ich pomocowych implikacji. Następnie dr Kamila Słupska, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), skoncentrowała swoje rozważania wokół problematyki wypalenia zawodowego wśród osób profesjonalnie pomagających. Z kolei reprezentujące Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu mgr Agnieszka Nymś-Górna oraz lic. Anna Sobczak swoje rozważania skoncentrowały wokół zagadnienia doradztwa edukacyjno-zawodowego adresowanego do studentów. Temat doradztwa zawodowego kontynuowała dr Joanna Kozielska, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), w teoretyczno-empirycznym wystąpieniu na temat wsparcia ucznia w wyborze szkoły w kontekście roli (niewidocznego) doradcy. Natomiast dr Lucyna Myszka-Strychalska, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), swoje rozważania skoncentrowała wokół problematyki wyzwań stawianych przed doradztwem zawodowym dla młodzieży z zespołów szkół zawodowych w świecie permanentnej zmiany. W dalszej kolejności dr Anna Wawrzonek, (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dokonała charakterystyki wsparcia poradniczego w kontekście relacji wielopokoleniowych w miejscu pracy. Temat wsparcia kontynuował lic. Mateusz Rutkowski, reprezentujący Uniwersytet Gdański, który skupił uwagę słuchaczy na problemach osób bezrobotnych w sieci profesjonalnego wsparcia. Ostatnim wystąpieniem w trakcie obrad dziesiątej sekcji był referat mgr Agnieszki Zaradnej z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu, na temat profilowania pomocy dla osób bezrobotnych. W trakcie wystąpienia prelegentka zaprezentowała wyniki autorskich weryfikacji empirycznych.

Podsumowując podkreślić należy, iż w wielu wystąpieniach  zaprezentowano nowe zagadnienia badawcze, projekty i metody badań. Przybliżenia problematyki pomocowej dokonywane były nie tylko w perspektywie teoretyczno-badawczej, ale także praktycznej. W trakcie obrad poszczególnych sekcji tematycznych koncentrowano się na problematyce pomocy świadczonej profesjonalnie, ale i tej przygodnej, okazjonalnej realizowanej w ramach nieformalnych sieci wsparcia społecznego. Wszystko to stanowi wyraz rozwoju tej dziedziny nauk humanistycznych i społecznych. Z całym przekonaniem stwierdzić należy, iż tematyka konferencji, jej poszczególne wystąpienia dopełniają dorobek myśli naukowej, poświęconej kwestiom całożyciowego poradnictwa i wsparcia oraz dynamizują dalsze badania i prace naukowe. Konferencyjne zagadnienia bezsprzecznie stanowią impuls do dalszych poszukiwań badawczych i rozwiązań praktycznych.

Ogromnym sukcesem konferencji była frekwencja oraz duża aktywność zgromadzonej publiczności podczas każdej z panelowych dyskusji i części plenarnej,  stanowiąca dla organizatorów jednoznaczny sygnał, iż tego rodzaju spotkania naukowe, poruszające zagadnienia szeroko rozumianego poradnictwa i wsparcia analizowane z perspektywy osób udzielających i będących adresatami wsparcia i pomocy, analiza relacji, kompetencji są bardzo potrzebne, a pytania,  które wyłaniają się należą do pytań ważnych, na które odpowiedzi szuka zarówno środowisko naukowców, jak i praktyków. Ich obecność świadczy o poszukiwaniu nowych rozwiązań praktycznych i potrzebie ich oparcia w nauce. Stanowi to dla organizatorów impuls motywujący do kontynuowania podjętej problematyki i inicjowania kolejnych, organizowanych przez Zakład Poradnictwa Społecznego, ogólnopolskich konferencji.

 Dr Agnieszka Skowrońska-Pućka

 

---

Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Pedagog, nauczyciel, doradca, terapeuta w sytuacji zróżnicowania kulturowego”, Poznań 7 kwietnia 2016r.

Wielokulturowość (multikulturalizm) staje się coraz bardziej znamienną cechą współczesnego świata i tym samym wyzwaniem dla wszystkich ludzi, szczególnie tych, którzy w codziennej pracy stykają się z osobami odmiennymi kulturowo. Należą do nich głównie przedstawiciele praktyki edukacyjnej: nauczyciele, w tym akademiccy; pedagodzy, a także doradcy oraz terapeuci jako, że pobyt poza granicami własnego kraju pochodzenia generuje wiele reperkusji dla zdrowia psychicznego imigrantów. W związku z tym konieczne wydaje się podejmowanie inicjatyw naukowych, które umożliwią wielowymiarowe spojrzenie na zadania i wyzwania stojące przed osobami pracującymi na co dzień z imigrantami, uchodźcami, repatriantami oraz członkami mniejszości narodowych i etnicznych.

Egzemplifikacją jednej z nich jest zorganizowana w dniu 7 kwietnia 2016r. na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Ogólnopolska Konferencja Naukowa pod hasłem „Pedagog, nauczyciel, doradca, terapeuta w sytuacji zróżnicowania kulturowego”. Pomysłodawcami naukowego spotkania były: Zakład Pedeutologii i Zakład Poradnictwa Społecznego, reprezentowane przez: prof. dra hab. Stanisława Dylaka, prof. zw. dr hab. Magdalenę Piorunek, prof. UAM dra hab. Marka Budajczaka, dr Grażynę Barabasz, dr Joannę Kozielską, dra Mateusza Leszkowicza, dr Agnieszkę Skowrońską-Pućka, dr Grażynę Teusz, dra Krzysztofa Wawrzyniaka, mgr Katarzynę Banaszak (sekretarz), mgr Anetę Baranowską (sekretarz), mgr Elżbietę Leszczyńską, mgr Magdalenę Andrys, mgr Dorotę Dolatę oraz mgra Michała Szotta. W koordynację przedsięwzięcia włączyło się również: Koło Naukowe Edukacji Międzykulturowej oraz Studenckie Koło Naukowe „poMOC”, działające przy wspomnianych zakładach. Patronat honorowy nad konferencją objęli: Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM – prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne oraz Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Międzykulturowej.

Wydarzenie zgromadziło 73 prelegentów, wśród których znaleźli się reprezentanci 35 czołowych ośrodków naukowych funkcjonujących w naszym kraju: zarówno wybitni przedstawiciele nauk społecznych i humanistycznych, jak i młodzi adepci nauki, a także pracownicy instytucji, głównie szkół oraz organizacji działających na rzecz integracji osób odmiennych kulturowo.

Konferencja rozpoczęła się od sesji plenarnej, która odbyła się w auli Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM. Tę część obrad moderowali: prof. dr hab. Stanisław Dylak oraz prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek, którzy przywitali także zgromadzonych gości oraz wprowadzili ich w problematykę naukowego spotkania. Prof. Magdalena Piorunek zwróciła uwagę na potrzebę wielokulturowego dyskursu i dyskursu o wielokulturowości, natomiast prof. Stanisław Dylak na różnice w podejściach: wielość kultur oraz metakultura w edukacji.  W dalszej kolejności nastąpiło uroczyste otwarcie konferencji przez prof. zw. dra hab. Zbyszko Melosika, który w swoim przemówieniu podkreślił znaczenie podejmowania refleksji i dyskusji nad zróżnicowaniem kulturowym. W części plenarnej wygłoszono 7 prelekcji, których treść koncentrowała się na wyzwaniach związanych z współwystępowaniem na tej samej przestrzeni odmiennych kulturowo grup społecznych. Jako pierwsza głos zabrała, w swoim i prof. zw. dra hab. Jerzego Nikitorowicza imieniu, dr Anna Młynarczuk-Sokołowska z Uniwersytetu w Białymstoku. W swoim referacie przedstawiła zadania, jakie stoją przed współczesną edukacją międzykulturową. Jako drugi wystąpił prof. UwB dr hab. Mirosław Sobecki. W wygłoszonej prelekcji zobrazował pedagogiczną perspektywę komunikacji międzykulturowej w wymiarze religijnym, zwłaszcza kwestie umiejętności przyjmowania perspektywy Innego oraz ewolucję chrześcijaństwa i jego powiązania z judaizmem i islamem. W dalszej kolejności prof. zw. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu omówiła  (meta)analityczną wartość założeń teorii konstrukcji kariery M. Savickasa. Jako czwarta głos zabrała prof. UAM dr hab. Agnieszka Gromkowska-Melosik, która przedmiotem swoich rozważań uczyniła kompetencje doradcy zawodowego w warunkach zróżnicowania kulturowego. Następnie wystąpiła prof. UAM dr hab. Hanna Mamzer, poddając analizie postrzeganie odmienności kulturowej oraz różnice w niewerbalnych zachowaniach przedstawicieli różnych kultur. Kolejna prelegentka – prof. UwB dr hab. Wioleta Danilewicz zaprezentowała implikacje migracji zagranicznych. Zwieńczeniem sesji plenarnej było wystąpienie prof. UAM dra hab. Tomasza Gmerka, który ukazał funkcjonowanie nauczyciela w różnych modelach edukacji wielokulturowej.

Po przerwie prelegenci udali się na dalsze obrady, które przebiegały w 8 sesjach – 4 przedpołudniowych prowadzonych równolegle i 4 popołudniowych, także odbywających się jednocześnie. W ich trakcie wygłoszono 61 referatów, których treść oscylowała wokół rozległej tematyki związanej z rolą pedagoga, nauczyciela, doradcy, terapeuty w sytuacji zróżnicowania kulturowego.

W pierwszym panelu, moderowanym przez dra Krzysztofa Wawrzyniaka (UAM) przedstawione zostały praktyczne egzemplifikacje wspomagania cudzoziemców oraz członków mniejszości i narodowych w środowisku szkolnym. Prof. UAM dr hab. Iwona Piotrowska podkreśliła znaczenie kształcenia geograficznego w poznawaniu i rozumieniu zróżnicowania kulturowego na świecie. Dr Anna Fornalczyk-Lipska zarysowała kwestie wielokulturowości w najnowszej polskiej literaturze dziecięcej oraz opisała rolę, jaką może ona odegrać w kształtowaniu postaw młodych ludzi wobec obcości. Dr Sylwia Zydek omówiła założenia projektu „Edukacja w miejscach pamięci”, skierowanego do uczniów klas V. Programy i projekty, mające na celu integrację mniejszości narodowych i etnicznych z Gruzinami przybliżyła mgr Megi Bibiluri, a dobre praktyki edukacji wielokulturowej w Społecznym Gimnazjum nr 20 w Warszawie przedstawiła mgr Angelika Figiel. Kolejna prelegentka – mgr Agnieszka Wąsik podjęła dyskusję dotyczącą przygotowania polskiej szkoły na przyjęcie obcojęzycznych dzieci. W dalszej kolejności głos zabrała mgr Agnieszka Wieszaczewska, która zaprezentowała autorski projekt „Wrocławskie ścieżki tolerancji”, mający na celu zapoznanie uczniów wrocławskich licealistów z różnorodnością kulturową ich miasta. Ostatni referat wygłoszony w tej sekcji, autorstwa mgr Katarzyny Woźniak, dotyczył najważniejszych działań oraz narzędzi wspierających edukację dzieci imigrantów w krajach Unii Europejskiej.

Obrady w sesji drugiej, prowadzonej przez dr Joannę Kozielską (UAM), skoncentrowane były na rożnych formach pomocy psychopedagogicznej adresowanej do dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Zainaugurowała je dr Magda Kalkowska poddając refleksji przebieg procesu integracji dzieci i młodzieży z polskim tłem migracyjnym w Niemczech. W kolejnym wystąpieniu dr Jolanta Piekarska zwróciła uwagę na konieczność przygotowania uczniów na przyjęcie w szkole dzieci uchodźców oraz przedstawiła przykład  dobrej praktyki w tym zakresie, jaką jest „Festiwal Trzech Kultur”. Trzecia prelegentka – lic. Paulina Szydłowska ukazała wnioski z badań prowadzonych w ramach projektu „(Nie)łatwe powroty do domu. Badanie funkcjonowania dzieci i młodzieży powracających z migracji”, kierując uwagę słuchaczy na trudności szkolne dzieci migrantów oraz na sposoby ich przezwyciężenia. W dalszej kolejności mgr Aneta Baranowska scharakteryzowała tutoring jako formę wsparcia integralnego rozwoju jednostki  i możliwości jego wykorzystania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi, a mgr Oksana Kotormus zobrazowała, z perspektywy własnych doświadczeń nauczyciela szkoły gimnazjalnej, znaczenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci odmiennych kulturowo. Szóste wystąpienie tej sekcji, zaprezentowane przez mgra Marcina Lerkę zostało poświęcone roli Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego w wyborze dalszej drogi szkolnej, zawodowej i życiowej młodzieży imigranckiej. Po nim głos zabrała mgr Magdalena Zaborowska, która przedstawiła doświadczenia w zakresie wykorzystania diagnozy językowo-pedagogicznej i indywidualnej pracy z dzieckiem i rodziną w pracy wychowawcy międzykulturowego w ośrodku dla cudzoziemców. Z kolei lic. Agnieszka Nymś przedmiotem swoich rozważań uczyniła diagnozę funkcjonowania mniejszości romskiej w polskiej szkole, a dr Joanna Kozielska sytuację zawodową młodych emigrantów oraz zapotrzebowanie na całożyciowe poradnictwo o transnacjonalnym charakterze.

Uwagę mówców trzeciego zespołu, moderowanego przez prof. UAM dra hab. Marka Budajczaka (UAM) absorbowała rola nauczyciela w sytuacji zróżnicowania kulturowego. Dr hab. Małgorzata Pamuła-Behrens, otwierająca obrady w tym panelu, uwydatniła, na podstawie badań pilotażowych,  postawy i przekonania nauczycieli na temat dzieci migrantów w szkole i pracy z nimi oraz dokonała oceny przygotowania nauczycieli do pracy z uczniem cudzoziemskim. Prof. UAM dr hab. Marek Budajczak przedstawił referat dotyczący pedagoga wobec wizji i realiów „spójności społecznej” i „uspójniania społecznego”, a dr hab. Przemysław Gębal poddał analizie dydaktykę języka polskiego jako drugiego oraz kształcenie w zakresie nauczania polszczyzny cudzoziemców. Kolejna prelegentka – dr Emilia Śmiechowska-Petrovskij omówiła możliwości doskonalenia zawodowego polskich nauczycieli w zakresie edukacji uczniów w młodszym wieku przejawiających trudności adaptacyjne w obliczu zmiany środowiska kulturowego i edukacyjnego. Mgr Anna Katarzyna Charko, występująca jako piąta, zanalizowała możliwości wykorzystania tekstów z obszaru antropologii kulturowej w pracy edukacyjno-wychowawczej pedagoga i polonisty w szkole gimnazjalnej. Referująca po niej mgr Aleksandra Gancarz ukazała, na podstawie własnych dociekań empirycznych,  działania nauczycieli na rzecz uczniów osiedlających się w Polsce z rodzicami na podstawie Ustawy o repatriacji. Z kolei mgr Ewa Kobylecka swoje wystąpienie poświęciła adekwatnym strategiom edukacji nauczycieli, przygotowujących ich do pracy z osobami odmiennymi kulturowo, a mgr Katarzyna Księżopolska roli nauczyciela w kreowaniu społeczeństwa wielokulturowego oraz wyzwaniom stawianych przed edukacją międzykulturową.

Refleksję poznawczą w czwartej sekcji, prowadzonej przez dr Grażynę Teusz (UAM), budziła problematyka różnic kulturowych w perspektywie międzynarodowej. Jako pierwszy w niej głos zabrał dr Tarzycjusz Bulińsk, który przedstawił sytuację spotkania międzykulturowego pomiędzy dwoma odrębnymi światami społecznymi: kulturą Indian E’ñepá z Amazonii wenezuelskiej oraz kulturą narodową Wenezuelczyków. W dalszej kolejności dr Joanna Kapica-Curzytek omówiła europejskie doświadczenia i dylematy w drodze do budowania zintegrowanego społeczeństwa  w kontekście współczesnych migracji uchodźców ze wschodu. Występująca po niej dr Magdalena Ziółkowska-Kuflińska zobrazowała działalność hiszpańskiej szkoły Centre Municipal de Formació per a Persones Adultes – Call Gallifa, w szczególności realizowane w niej programy, których głównym celem jest poszukiwanie i wdrażanie sposobów zapobiegania i eliminacji wykluczenia społecznego i kulturowego migrantów. Czwarty prelegent – mgr Patryk Kaczmarek dokonał rekonstrukcji fragmentów filozofii amerykańskiego neopragmatysty Richarda Rorty’ego oraz zaprezentował powiązania między edukacją międzykulturową, a sformułowanym przez Amerykanina rozumieniem pojęcia solidarności. Referujący po nim – mgr Paweł Kalinowski oraz mgr Marek Brdak ukazali osobowościowe uwarunkowania piłkarzy nożnych w sytuacji zróżnicowania kulturowego w klubie SV Berliner Brauereien. Z kolei mgr Sara Nunez Torrado i mgr Dorota Dolata poddały analizie różnice w podejściu wobec uczniów imigrantów w hiszpańskim systemie edukacyjnym oraz przedstawiły przykłady działań mogących wspomóc integrację tych dzieci z hiszpańskimi uczniami.  W dalszej kolejności głos zabrały: mgr Barbara Vusic oraz mgr Aleksandra Malinowska. Pierwsza z nich zaprezentowała przykłady dobrych praktyk, mających na celu tworzenie przyjaznego integracji rodzin odmiennych kulturowo środowiska w Australii, druga zaś konieczność uświadomienia istoty komunikacji międzykulturowej we współczesnym świecie, wyzbycia się uprzedzeń i walki ze stereotypami. Występujący jako ostatni w tym zespole Wojciech Oronowicz omówił wybrane zagadnienia dotyczące zróżnicowania w zakresie seksualności w nawiązaniu do obecnej sytuacji migracyjnej ludności, ze szczególnym uwzględnieniem homoseksualności i ograniczania zachowania i praw kobiet przez patriarchat.

Przedmiotem analiz podejmowanych w piątej sekcji, moderowanej przez dra Mateusza Leszkowicza (UAM), były przykłady dobrych praktyk w środowisku akademickim. Mgr Katarzyna Banaszak przedstawiła  działalność Koła Naukowego Edukacji Międzykulturowej działającego na WSE UAM i podejmowane przez jego członków inicjatywy na rzecz dialogu kultur w środowisku akademickim. Mgr Izabela Bogdanowicz zaprezentowała wybrane praktyk, które – w jej przekonaniu– są typowe i sprawdzają się w prowadzeniu ćwiczeń w grupach studenckich z udziałem cudzoziemców oraz sprzyjają kształtowaniu przyjaznych relacji między przedstawicielami różnych kultur. Mgr Magdalena Kozula rozważała na temat roli kursów adaptacyjno-językowych w adaptacji studentów zagranicznych do nowego środowiska edukacyjnego. Dr Magdalena Kultea-Hulboj przybliżyła możliwości wykorzystania metody Open Spaces for Dialogue and Enquiry (OSDE) w akademickiej edukacji międzykulturowej. Kolejna prelegentka – mgr Aleksandra Matyja zaprezentowała wynik prowadzonych przez kilka lat weryfikacji empirycznych dotyczących sytuacji studentów cudzoziemskich na przykładzie Uniwersytetu Wrocławskiego, w szczególności integracji migrantów edukacyjnych z członkami społeczeństwa przyjmującego. Tą część obrad zamknęło wystąpienie lic. Katarzyny Boguckiej dotyczące projektu „Studenci UAM bez Granic” realizowanego w Tanzanii i Paragwaju.

Szósta sekcja, moderowana przez dr Grażynę Teusz (UAM), dotyczyła poradnictwa i terapii wobec wyzwań wielokulturowości. Otworzył ją prof. UAP dr hab. Robert Bartel omawiając zasadnicze cechy znaków i symboli w oparciu o dokumentację z sesji arteterapeutycznych przeprowadzonych z osobami pochodzącymi z różnych środowisk i kultur w Pracowni Terapii przez Sztukę działającą przy Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie oraz w ramach realizacji wielu projektów arteterapeutycznych. Po nim głos zabrała dr hab. Alicja Czerkawska wskazując typy poradnictwa międzykulturowego prowadzonego we Wrocławiu. Występująca w dalszej kolejności – mgr Katarzyna Marchewka ukazała specyfikę pracy psychoterapeutycznej z osobami pochodzącymi z krajów arabskich i muzułmańskich. Następna prelegentka – lic. Katarzyna Szolc uwydatniła możliwości edukacji międzykulturowej na przykładzie projektu „Bibliodrama i metody twórcze” realizowanego przez Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne „Teatr Grodzki”. Referująca jako piąta dr Katarzyna Waszyńska skupiła się na specyfice psychoterapii w sytuacji zróżnicowania kulturowego, w szczególności na czynnikach ryzyka, zakresie pracy oraz możliwościach pomocy, w sytuacji gdy psychoterapeuta i klient pochodzą z odmiennych kulturowo środowisk. Z kolei prowadząca sesję dr Grażyna Teusz przedstawiła dylematy terapeutycznej wielokulturowości, a dr Adam Zemełka dokonał próby zdefiniowania coachingu w kontekście międzykulturowym oraz omówił specyfikę owego kontekstu pracy z wyodrębnieniem szczególnych źródeł tzw. zasobów klienta.

W siódmym panelu prowadzonym przez dr Grażynę Barabasz (UAM), obrady oscylowały wokół działalności projektowej w warunkach zróżnicowania kulturowego. Prof. nadzw. dr hab. Beata Orłowska  przedstawiła założenia projektu „Gorzów – Przystań w obszarze wielokulturowego spotkania”. Dr hab. Małgorzata Stopikowska przybliżyła działalność organizacji pozarządowych zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy dokonanej na tle kulturowym. Działania polskich obywateli na rzecz krajów rozwijających się na przykładzie międzynarodowego projektu „Pedagodzy na krańcu świata” zaprezentowała dr Grażyna Barabasz. Referująca w dalszej kolejności dr Ewa Sowa-Behtane opisała działalność Stowarzyszenia Rodzin Wielokulturowych, będącego organizacją pozarządową reprezentująca interesy osób odmiennych kulturowo. Mgr Beata Płuciniczak-Motowidło, na podstawie wyników badań własnych, ukazała działania podejmowane przez biblioteki publiczne w zakresie wpierania integracji społecznej przedstawicieli innych kultur. Mgr Mateusz Sikora przybliżył założenia projektu „Obywatelskość 2.0”  realizowanego na Litwie pośród litewskich Polaków, mającego na celu integrację osób o zróżnicowanej tożsamości, a mgr Sylwia Szulc działalność organizacji pozarządowych działających na terenie Torunia, skierowanej do osób starających się o status uchodźcy w Polsce. Zwieńczeniem tej sesji była prelekcja mgr Anny Żądło poświęcona efektywnym metodom w edukacji medycznej i profilaktyce zdrowotnej w Kenii.

Ostatnia – ósma sekcja, moderowana przez dr Iwonę Chmurę Rutkowską (UAM) , dotyczyła szkoły wobec zjawiska wielokulturowości. Otworzyła ją prof. UAM dr hab. Iwona Piotrowska przedstawiając znaczenie dwujęzycznego nauczania geografii w fizycznogeograficznym oraz (multi)kulturowym poznawaniu świata. Dr Iwona Chmura-Rutkowska, na podstawie dociekań empirycznych, opisała sposób przedstawienia „Innych” i „Obcych” w polskich podręcznikach szkolnych. Mgr Agnieszka Kozakoszczak zaprezentowała doświadczenia, wnioski, rekomendacje i wyzwania dotyczące współpracy pomiędzy szkołami, asystentkami i asystentami międzykulturowymi lub osobami zatrudnionymi na stanowisku pomocy nauczyciela oraz organizacjami pozarządowymi. Metody i formy pracy z uczniem cudzoziemskim z barierą językową na zajęciach przedmiotowych w klasie przybliżyła słuchaczom mgr Urszula Majcher-Legawiec. W dalszej kolejności głos zabrały: mgr Monika Nawracka oraz mgr Agnieszka Nowakowska. Pierwsza z nich podjęła refleksję nad kulturą i nauczaniem języka oraz przedstawiła podejście refleksyjne jako użyteczne narzędzie nauczających i osób odpowiedzialnych za kształt życia szkolnego, druga natomiast omówiła strategie szkół mniejszości narodowych w kreowaniu tożsamości uczniów. Występujący jako ostatni mgr Rafał Pląsek dokonał próby interpretacji jawnego i ukrytego programu szkolnego w zakresie tematyki wielokulturowości, analizując treść podręczników: „Naszego elementarza” i „Naszej szkoły”.

Uzupełnieniem wygłoszonych referatów była żywa dyskusja, która stworzyła przestrzeń do wymiany poglądów na temat poruszonych kwestii i którą kontynuowano także w kuluarach.

Ważnym, z prakseologicznego punktu widzenia, punktem konferencji była jej część poświęcona czterem, zróżnicowanym tematycznie szkoleniom, które odbyły się bezpośrednio po południowych obradach panelowych:

1)      „Historie tworzą ludzi, którzy tworzą historie” – seria filmowa „Narracje Migrantów” jako narzędzie wspierania integracji w klasie wielokulturowej, prowadzone przez mgr Agnieszkę Kozakoszczak, trenerkę antydyskryminacyjną, członkinię zarządu i koordynatorkę programu edukacyjnego w Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej.

2)      Między integracją a odrzuceniem. Perspektywa cudzoziemców i społeczeństwa przyjmującego – przypadek Poznania, prowadzone przez mgr Karolinę Sydow, antropolożkę kultury, członkinię Centrum Badań Migracyjnych UAM, doktorantkę w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM.

3)      Streetworking – metoda (od)dawania głosu cudzoziemcom, prowadzone przez mgr Agatę Kochaniewicz, doradczynię cudzoziemców w punkcie Migrant Info Point, badaczkę migracji, trenerkę z zakresu wielokulturowości.

4)      Jak przeżyć zderzenie z „górą lodową”? – czyli rzecz o stresie akulturacyjnym, prowadzonym przez mgr Katarzynę Banaszak, doktorantkę Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, koordynatorkę międzynarodowych projektów w Afryce oraz w Ameryce Południowej, opiekunkę Koła Naukowego Edukacji Międzykulturowej.

Pierwsze dwa skierowane były do doktorantów oraz pracowników uczelni wyższych/instytucji, pozostałe do studentów. Realizowane szkolenia cieszyły się dużym zainteresowaniem osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę i rozwinąć umiejętności z zakresu nawiązywania kontaktu z przedstawicielami odmiennej kultury, o czym świadczy wysoka frekwencja uczestnictwa w nich.

Zorganizowanej konferencji towarzyszyły również trzy wystawy fotograficzne:

– doktorantów i pracowników Zakładu Pedeutologii pt. Pedagodzy na krańcu świata, czyli o tanzańskich nauczycielach, ich uczniach i szkołach.

– członkini Koła Naukowego Edukacji Międzykulturowej pt. Jeden dzień z życia dziecka w Centrum Terapeutycznym PUNTITI –  Cochabamba, Boliwia.

– pracowników Migrant Info Point pt. Wspólnie tworzymy jeden Poznań.

Konkludując, przedstawione w trakcie konferencji teoretyczne analizy zagadnień, wyniki empirycznych dociekań, egzemplifikacje tzw. dobrych praktyk, a także dyrektywy kierowane do osób pracujących na co dzień z imigrantami, uchodźcami, repatriantami oraz członkami mniejszości narodowych i etnicznych umożliwiły interdyscyplinarną refleksję, dyskusję oraz wymianę doświadczeń i poglądów na temat funkcjonowania pedagoga, nauczyciela, doradcy i terapeuty w sytuacji zróżnicowania kulturowego. Stały się również płaszczyzną integracji środowiska osób zajmujących się w teorii i praktyce zagadnieniami wielokulturowości i z pewnością zainspirowały do: pogłębienia zaprezentowanych wątków, prowadzenia dalszych weryfikacji empirycznych, projektowania działań na rzecz środowisk zróżnicowanych kulturowo, a także skłoniły wszystkich uczestników do refleksji nad ich rolą w tworzeniu przyjaznego otoczenia dla osób odmiennych kulturowo oraz zachęciły do rozwijania kompetencji międzykulturowych.

Warto nadmienić, że zarówno w sesji plenarnej, jak i w panelach tematycznych wzięło udział duże grono słuchaczy – nauczycieli, pracowników organizacji pozarządowych i studentów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, co niewątpliwie przyczyniło się do sukcesu zorganizowanego wydarzenia.

Bogactwo referatów zaprezentowanych podczas konferencji oraz podejmowane w trakcie obrad dyskusje potwierdziły konieczność prowadzenia dalszego dyskursu dotyczącego zaakcentowanych treści i być może staną się przyczynkiem do organizacji w przyszłości innych spotkań o podobnym charakterze.

mgr Aneta Baranowska, mgr Katarzyna Banaszak

(Tekst ukazał się w czasopiśmie „Studia Edukacyjne” 39/2016)

 

---

Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Obszary poradnictwa i wsparcia społecznego. Tradycyjne i alternatywne metody, strategie, formy pomocy”, Poznań 22.10.2014r.

Życie w skomplikowanej rzeczywistości dynamicznie dokonujących się zmian stwarza nieznane do tej pory możliwości rozwojowe. Niestety dokonujące się w skali globalnej i lokalnej przemiany generują również wiele zagrożeń, stawiając ludzi przed nowymi wyzwaniami i dylematami, którym nie zawsze potrafią sprostać. Zmieniające się warunki i konteksty życia społecznego implikują często pogorszenie sytuacji egzystencjalnej człowieka. Jednostki zmagają się z wieloma problemami, które kumulując się komplikują coraz bardziej ich życie codzienne. Znamienne jest przy tym to, że rozwiązanie tych trudności nierzadko przekracza potencjał poszczególnych jednostek. Współcześnie bowiem wzorce radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, kryzysowymi wyniesione z domu rodzinnego czy zapośredniczone z innych środowisk okazują się nieskuteczne i często zawodzą. Swoistym panaceum na tą sytuacją wydają się zatem działania pomocowe. Jak konstatuje bowiem Magdalena Piorunek[1]

„coraz szersze kręgi osób poszukują pomocy, wsparcia, porady. Proces „przepracowywania” doświadczenia biograficznego przy współudziale profesjonalistów, nie zaś w relacjach bezpośrednich w kontekstach wsparcia naturalnego, w które uwikłany jest niemal każdy człowiek, w kulturze terapeutycznej stało się normą. Pomoc psychopedagogiczna, socjalna, zinstytucjonalizowane poradnictwo wpisało się w horyzont przemian społeczno-edukacyjnych końca XX wieku i przełomu stulecia”.

Problematyka tego rodzaju zagadnień budzi coraz większe zainteresowanie środowiska pedagogów i reprezentantów innych dziedzin nauk społeczno-humanistycznych. W odpowiedzi na to zainteresowanie w dniu 22 października 2014 r. na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pod hasłem „Obszary poradnictwa i wsparcia społecznego. Tradycyjne i alternatywne metody, strategie, formy pomocy”, zorganizowana przez Zakład Poradnictwa Społecznego, reprezentowany przez: prof. zw. dr hab. Magdalenę Piorunek (przewodniczący), prof. UAM dr hab. Marka Budajczaka, dr Joannę Kozielską, dr Grażynę Teusz, mgr Agnieszkę Skowrońską-Pućka (sekretarz) oraz mgr Anetę Baranowską. W koordynację przedsięwzięcia włączyło się również Studenckie Koło Naukowe „po MOC”, działające przy wspomnianym zakładzie. Celem spotkania była interdyscyplinarna refleksja i dyskusja nad szeroko rozumianymi działaniami pomocowymi, postrzeganymi nie tylko w kategoriach czynności, zmierzających do pomocy jednostkom w radzeniu sobie z problemami i do przeciwdziałania powstaniu trudności czy ich eskalacji, ale także jako rodzaj zabiegów prowadzących do optymalizacji rozwoju człowieka[2]. Warto nadmienić, iż obrady nad tym zagadnieniem stanowiły kontynuację debat zapoczątkowanych 16 kwietnia 2010 roku w trakcie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Poradnictwo i wsparcie społeczne w biegu życia człowieka”, a następnie odbywających się 23 października 2012 roku podczas naukowego spotkania zatytułowanego „Dziecko, młodzież, rodzina jako adresaci pomocy psychopedagogicznej i socjalnej”. Wspomniane wydarzenia, zorganizowane również przez Zakład Poradnictwa Społecznego, miały miejsce na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu.

W tegorocznej konferencji udział wzięło 84 prelegentów. Obok licznej reprezentacji Wydziału Studiów Edukacyjnych uczestniczyli w niej także reprezentanci 29 czołowych ośrodków naukowych funkcjonujących w naszym kraju, zarówno wybitni przedstawiciele nauk społecznych i humanistycznych, jak i młodzi adepci nauki, a także pracownicy instytucji pomocowych.

Konferencja rozpoczęła się od sesji plenarnej, która odbyła się w auli WSE UAM. Tę część obrad moderowała prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek, która przywitała także zgromadzonych gości i wprowadziła ich w problematykę naukowego spotkania. Uroczystego otwarcia wydarzenia dokonał Dziekan WSE – prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik, pełniący honorowy patronat nad konferencją oraz prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak – prodziekan wydziału, która zwróciła się do studentów. W tej części wygłoszono 8 prelekcji, których treść oscylowała wokół zróżnicowanych obszarów profesjonalnej pomocy. Pierwsze trzy wystąpienia skoncentrowane były wokół szeroko rozumianej idei całożyciowego poradnictwa zawodowego. Prof. UKSW dr hab. Barbara Baraniak zaprezentowała podstawowe założenia poradnictwa kariery w kontekście paradygmatów pedagogiki pracy. W dalszej kolejności prof. ASP dr hab. Urszula Jeruszka zaprezentowała źródła niskiej zatrudnialności absolwentów szkół oraz sposoby pomocy i instrumenty wsparcia tej grupy osób w skutecznym wejściu na rynek pracy. Następnie głos zabrała dr Violetta Drabik-Podgórna z Uniwersytetu Wrocławskiego. Prelegentka w swoim referacie skoncentrowała się na nowych zadaniach i kompetencjach w obszarze szeroko rozumianego pomagania, poddając pod rozwagę rolę doradców, coachów i „architektów życia” w procesie konstruowania życia i kariery jednostek. Jako czwarty wystąpił prof. UAP dr hab. Robert Bartel, który skupił się na odmienne domenie poradnictwa, mianowicie na arteterapii. Omawiając przykładowe prace pacjentów z Pracowni Terapii przez Sztukę przy Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie zobrazował funkcję portretu i autoportretu w arteterapii. W dalszej kolejności prof. UAM dr hab. Hanna Krauze-Sikorska podjęła tematykę dotyczącą funkcjonowania ucznia z trudnościami w uczeniu się w momencie tranzycji ze szkoły podstawowej do gimnazjum i działań interwencyjnych świadczonych w tej sytuacji. Prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak zaś przybliżyła słuchaczom zagadnienie poradnictwa i wsparcia rodziców dzieci z utrudnieniami mowy. Z kolei prof. UAM dr hab. Małgorzata Cywińska przedmiotem swoich analiz uczyniła konflikty interpersonalne w życiu dzieci, w szczególności rolę nauczyciela w zakresie konstruktywnego wyprowadzania podopiecznych z sytuacji konfliktowych. Jako ostatnia głos zabrała dr Urszula Tokarska – reprezentantka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Uczestniczka przedstawiła autorskie propozycje wybranych kierunków oraz obszarów zastosowań egzystencjalnie zorientowanych narracyjnych oddziaływań profilaktycznych oraz konkretnych rozwiązań metodologicznych w obszarze całożyciowego profesjonalnego wspierania człowieka.

Po przerwie prelegenci udali się na dalsze obrady, które przebiegały w 8 sesjach – 4 przedpołudniowych prowadzonych równolegle i 4 popołudniowych, także odbywających się jednocześnie. W ich trakcie wygłoszono 70 referatów.

W pierwszym panelu refleksję poznawczą budziły nowatorskie i alternatywne formy pomocy dzieciom, młodzieży i dorosłym, zwłaszcza coraz powszechniej praktykowane metody wsparcia, w których szczególny nacisk położony jest na wzmacnianie wszechstronnego rozwoju i poczucia odpowiedzialności za siebie, takie jak: coaching, tutoring oraz mentoring. Poruszono także problematykę poradnictwa psychologicznego on-line oraz poradnictwa wolontariackiego wpierającego funkcjonowanie społeczno-zawodowe jednostki.

W drugim zespole prelegenci skoncentrowali się na problematyce szeroko pojętego poradnictwa kariery i wsparcia jednostki w drodze do i na rynku pracy. Poruszono zagadnienia aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, jednostek z niskimi kwalifikacjami, osób starszych, klientów pomocy społecznej, osób wkraczający w świat zawodowy lub powracających na rynek pracy. Przedmiotem analiz uczyniono dostępne formy wsparcia oraz bariery, zwłaszcza te instytucjonalne utrudniające tym jednostkom funkcjonowanie w przestrzeni zawodowej. Uczestnicy konferencji przybliżyli także dotychczasowe rozwiązania systemowe w zakresie wsparcia tej grupy osób. Skupili się również na kwestii przydatności zawodowej i jej użyteczności w poradnictwie zawodowym, na doradztwie całożyciowym i poradnictwie zawodowym w ujęciu systemowym. Ponadto uwydatnili znaczenie zwiększania świadomości własnego zdrowia w procesie przygotowania do aktywności zawodowej i własnego rozwoju.

W trzeciej sesji prelegenci w swoich rozważaniach koncentrowali się na tradycyjnych i wirtualnych formach wsparcia osobom zmagającym się z problemami zdrowotnymi: jednostkom zarażonym wirusem HIV, kobietom cierpiącym na raka piersi oraz kobietom, które doświadczyły śmierci dziecka przed jego narodzeniem, a także na formach pomocy udzielanym bliskim osób z Zespołem Edwardsa. Zgłębiono także problematykę profesjonalnej komunikacji w opiece zdrowotnej oraz osobistej odpowiedzialności za własne zdrowie. Zaprezentowane w tym panelu referaty dotyczyły również funkcjonowania osób starszych, w szczególności ich form wspomagania oraz sytuacji, w których oni sami mogą stanowić naturalną grupę wsparcia.

W czwartym zespole uwagę mówców absorbowały dyferencjacje problemów występujących u osób znajdujących się w trudnym położeniu życiowym: ofiar przemocy domowej, małoletnich rodziców, osób zmagających się z kryzysami, jednostek nieprzystosowanych społecznie, dorosłych bez wykształcenia. Eksplorowano także zagadnienie tradycyjnych i nowatorskich metod i form pomocy oraz wsparcia udzielanych tej grupie osób przez instytucje wpierające, świetlice socjoterapeutyczne, placówki oświatowe i opiekuńczo-wychowawcze oraz kuratelę sądową. Przedstawione zostały także egzemplifikacje dobrych praktyk w zakresie pomocy osobom zagrożonym marginalizacją i wykluczeniem społecznym.

W piątym panelu obrady oscylowały wokół pomocy w problemach indywidualnych dzieci i młodzieży implikowanych ograniczonym dostępem do edukacji, panicznym lękiem przed uczęszczaniem do szkoły, przyjmowaniem destrukcyjnych ról w klasie szkolnej, odrzuceniem ze strony rówieśników, niepowodzeniami dydaktycznymi, a także traumatycznym wydarzeniem, jaki stanowi rozwód w rodzinie. Prelegenci zwrócili także uwagę na istotną rolę poprawnych relacji między uczniami a wychowawcą oraz partnerstwa edukacyjnego, obejmującego współpracę wielu podmiotów, takich jak: szkoła, poradnia, rodzina, placówki opiekuńczo-wychowawcze czy organizacje pozarządowe.

Przedmiotem rozważań zainicjowanych w szóstej sesji tematycznej było poradnictwo edukacyjno-zawodowe. Uczestnicy skupili się na działaniach pomocowych w zakresie wyboru kierunków kształcenia przed młodzieżą licealną oraz przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych. Podjęto również problematykę migracji zarobkowych przedstawiając rolę poradnictwa transnacjonalnego i międzykulturowego w adaptacji obcokrajowców do nowych warunków życia w kraju przyjmującym oraz do ponownego przystosowania się do rynku pracy po długotrwałej nieobecności w rodzimym miejscu zamieszkania. Przybliżono także kwestie dotyczące potrzeb doradców zawodowych w kształtowaniu świadomości ekologicznej społeczeństwa. Ponadto zaprezentowano specyfikę funkcjonowania uczniowskich firm w Niemczech, lokalnych telecentrów oraz szans i zagrożeń wynikających z rozmowy doradczej.

W siódmym zespole obradowano na temat poradnictwa, pomocy i wsparcia adresowanego do dzieci, młodzieży oraz rodziców. Prelegenci koncentrowali się na metodach i technikach pracy doradczej i terapeutycznej z dziećmi w wieku przedszkolnym, wykorzystywanym seksualnie, pochodzących z ubogich rodzin i wychowujących się w środowisku wiejskim oraz z młodymi ludźmi zagrożonymi niedostosowaniem społecznym. Przedstawiono także formy działań pomocowych udzielanych młodym matkom i ojcom oraz rodzicom dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Zanalizowano również specyfikę coachingu rodzicielskiego oraz możliwość zastosowania Podejścia Skoncentrowanego na Rodzinie w ramach pomocy psychopedagogicznej w przedszkolu. Przedmiotem prelekcji uczyniono ponadto problem wychowania zdrowotnego i higieny dzieci i młodzieży w świetle poradników z lat 1850-1970.

W ósmym panelu wyeksponowano działania poradnicze świadczone przez podmioty systemu pomocy społecznej, pieczy zastępczej, opieki oraz środowisko rodzinne. Uwaga prelegentów została skupiona na ukazaniu działań wspierających z punktu widzenia osoby przyjmującej pomoc, specyfice pracy asystenta rodziny, standaryzacji metodyki pracy socjalnej i superwizji oraz oddziaływań podejmowanych przez pracowników socjalnych wobec kobiet uzależnionych od alkoholu. Refleksję budziło także funkcjonowanie organizacji pozarządowych na rzecz młodzieży oraz działania służb społecznych wobec żebraków w Poznaniu w latach powojennych. Uczestnicy podejmowali także tematy związane z rodzicielstwem zastępczym, opieką nad dziećmi z deficytami rozwojowymi i zdrowotnymi, z Dorosłymi Dziećmi Alkoholików i efektywnością świadczonej im pomocy oraz z wsparciem społecznym, którego doświadczają adolescenci od swoich rodziców w rodzinach pełnych i niepełnych na skutek rozwodu.

Dopełnieniem wygłoszonych referatów była żywa dyskusja nad zaakcentowanymi treściami, w której głos zabrało wielu prelegentów i którą kontynuowano także w kuluarach. Na podkreślenie zasługuje także fakt, że głos zabrali również przedstawiciele praktyki edukacyjnej, co stało się cennym uzupełnieniem poruszanych kwestii i stanowiło asumpt do dalszych pytań i przemyśleń.

Konkludując, zorganizowana przez Zakład Poradnictwa Społecznego WSE UAM konferencja stanowiła sposobność do wieloaspektowego namysłu nad obszarami poradnictwa i wsparcia społecznego, nie tylko tymi współczesnymi, ale również tymi sprzed kilkudziesięciu lat, czego egzemplifikacją mogą być zaprezentowane referaty o charakterze retrospektywnym. W trakcie kilkugodzinnych obrad uczestnicy spotkania poszukiwali odpowiedzi na wiele pytań dotyczących procesu pomagania, diagnozowali rzeczywistość społeczną, prezentując teoretyczne aspekty omawianych zagadnień, wyniki empirycznych dociekań, a także formułując szereg dyrektyw i rekomendacji adresowanych do osób zajmujących się profesjonalnym i nieprofesjonalnym wspieranie drugiego człowieka w radzeniu sobie ze zróżnicowanymi sytuacjami biograficznymi. Interdyscyplinarność obrad i bogactwo wygłoszonych prelekcji potwierdziły złożoność i wagę dyskursu naukowego, którego przedmiotem jest społeczny fenomen poradnictwa, tradycyjne i alternatywne metody, formy świadczenia pomocy. Trzecia z cyklu konferencji dotyczących pomocy, wsparcia społecznego i poradnictwa z pewnością nie zamyka tej dyskusji, pozostawiając szereg zagadnień otwartych, stanowiąc zarazem zaczyn dla dalszych przedsięwzięć konferencyjnych.

mgr Aneta Baranowska

(Tekst sprawozdania przekazany do czasopisma Kultura-Społeczeństwo-Edukacja)

 

 

---

SPRAWOZDANIE
I Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa pt.
„Diagnoza i jej zastosowanie w kontekście jednostkowym i społecznym”
Poznań, 22 maja 2014r.

    Dynamika zmian współczesnego życia społecznego związana jest z paradygmatem wielowymiarowości, zróżnicowania i ustawicznej transformacji. Diagnozowanie zawsze ma charakter procesu, który pozwala na uchwycenie wielkości i zakresu dokonanych w obrębie danego obiektu (jednostki, grupy czy zjawiska) zmian. Pojęcie pochodzi z języka greckiego (dignosis) i początkowo było związane głównie z naukami medycznymi. Przełomowym z punktu widzenia nauk społecznych momentem był 1917 rok, w którym ukazała się książka pt. „Diagnoza społeczna”, autorstwa Mary Richmond. Współczesna definicja pojęcia diagnoza podkreśla jej dwa kluczowe komponenty: zbieranie potrzebnych danych oraz ich krytyczne opracowanie poprzez rozumowanie.

Obecnie, rozpoznanie specyfiki danego obiektu, wyłonienie jego charakterystycznych cech, dokonanie oceny jego funkcjonowania w otoczeniu społecznym, stanowi niezwykle istotny element rozważań w wymiarze mikro i makrospołecznym. Każdy bowiem diagnozowany obiekt, zarówno jednostka, grupa, instytucja czy zjawisko, funkcjonuje w obrębie większego układu i mniejszym lub większym stopniu wpływa na jego kształt.

Wobec zwiększającego się zapotrzebowania na różnorodne obszary diagnozy, zaproponowano podjęcie rozważań teoretycznych oraz przedstawienie praktycznych doświadczeń z tego kręgu zagadnień – w dniu 22 maja 2014 roku na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyła się I Interdyscyplinarna Ogólnopolska Konferencja Naukowa zatytułowana „Diagnoza i jej zastosowanie w kontekście jednostkowym i społecznym” zorganizowana przez Zakład Metodologii Nauk o Edukacji oraz Zakład Poradnictwa Społecznego w/w Wydziału. Komitet Naukowo-Organizacyjny Konferencji stanowili: prof. UAM dr hab. Sławomir Banaszak (przewodniczący), prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek, dr Joanna Kozielska, mgr Justyna Cieślińska (sekretarz konferencji), mgr Agnieszka Skowrońska-Pućka (sekretarz konferencji) oraz mgr Magdalena Smolarek. Dodatkowo, konferencja została zorganizowana przy współpracy Studenckiego Koła Naukowego Poradnictwa Społecznego „po MOC”.

Nadanie konferencji rangi ogólnopolskiej oraz interdyscyplinarnej umożliwiło przeprowadzenia debaty szerokiego grona specjalistów zajmujących się problematyką diagnozy, a jej otwarta formuła umożliwiła inspirujące poszukiwania do dalszych badań, dyskusje, wymianę refleksji i poglądów zarówno teoretykom, jak i praktykom.
Zaproponowano dwa ogólne obszary tematyczne i dyskusyjne konferencji:
I. diagnoza w badaniach społecznych; diagnoza dla potrzeb pedagogiki jako nauki: specyfika różnych obszarów badań; strategie, metody, techniki badań;
II. diagnoza w wymiarze środowiskowym i klinicznym; diagnoza dla potrzeb praktyki: specyfika diagnoz środowiskowych i jednostkowych odnoszących się do zróżnicowanych sytuacji zbiorowości, grup, jednostek; metody diagnozowania środowiska i jednostek; narzędzia diagnostyczne.

Konferencja została podzielona na dwa etapy – pierwszy z nich, dwuczęściowa sesja plenarna, odznaczała się ogólnym, wyznaczającym tematykę obrad charakterem, natomiast drugi – w postaci trzech równoległych sesji tematycznych – miał charakter ukierunkowany specjalistycznie, bogaty w wymiar badawczy i pragmatyczny. Dodatkowo, w ramach konferencji w godzinach popołudniowych zorganizowano trzy bezpłatne warsztaty dla studentów, przeprowadzone przez praktyków. Warsztat pt. Diagnoza pedagogiczna w poradnictwie – metody i wskazówki praktyczne – przeprowadziła mgr Kamila Szrama – pedagog i terapeuta pedagogiczny, reprezentujący Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Gnieźnie; warsztat, pt. Wczesna diagnoza sprawności motorycznych kluczem do opanowania umiejętności pisania – warsztat kreatywnych ćwiczeń motoryki małej i dużej na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym – mgr Małgorzata Moszyk – pedagog i nauczyciel International School of Poznan; oraz warsztat pt. Niezbędnik wiedzy z zakresu diagnozy psychologicznej dla pedagoga – mgr Justyna Cieślińska – doktorantka Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM oraz psycholog, pedagog i doradca zawodowy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Gnieźnie.

Słowo wstępne otwierające konferencję, witające gości oraz nadające kierunek obradom należało do Przewodniczącego Komitetu Naukowo-Organizacyjnego i zarazem Kierownika Zakładu Metodologii Nauk o Edukacji: prof. UAM dr hab. Sławomira Banaszaka oraz prof. zw. dr hab. Magdaleny Piorunek – Kierownika Zakładu Poradnictwa Społecznego. Uroczyste otwarcie obrad konferencji nastąpiło po powitaniu przez Dziekana Wydziału Studiów Edukacyjnych – prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosika.

Pierwszą część głównej sesji plenarnej otworzył prof. UAM dr hab. Sławomir Banaszak, poruszając w swoim wystąpieniu tematykę miejsca i roli diagnozy w naukach społecznych, jej genezy oraz zastosowań w badaniach empirycznych. Następnie, prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek poświęciła swój referat problematyce łączenia paradygmatu normatywnego i interpretatywnego w badaniach pedagogicznych, przedstawiając równocześnie wyniki badań własnych, dotyczących karier zawodowych. Kolejne wystąpienie, dr Macieja Kokocińskiego z Instytutu Socjologii UAM, było poświęcone metodologicznym problemom diagnozowania zjawisk społecznych. Z kolei dr Mariusz Granosik (Uniwersytet Łódzki) przedstawił zagadnienie diagnostyki interpretatywnej w pedagogice społecznej w kontekście towarzyszących jej nadziei, szans i zagrożeń. Następnie, dr Jolanta Twardowska-Rajewska (Wydział Studiów Edukacyjnych UAM) wygłosiła referat dotyczący kompleksowej diagnozy gerontologicznej CGE jako narzędzia diagnozy osób starszych. Natomiast dr Renata Wawrzyniak-Beszterda (Wydział Studiów Edukacyjnych UAM) przedstawiła diagnostyczne możliwości badań panelowych. Na zakończenie pierwszej części głównej sesji plenarnej, dr Małgorzata Rosalska z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, poruszyła w swoim wystąpieniu problematykę diagnostyki w doradztwie zawodowym, w kontekście nowych i wyzwań. Moderatorem pierwszej części sesji plenarnej była mgr Justyna Cieślińska.

Po bogatej w refleksje teoretyczne i wnioski praktyczne dyskusji oraz krótkiej przerwie kawowej, przystąpiono do drugiej części głównej sesji plenarnej. Jej moderatorem był prof. UAM dr hab. Sławomir Banaszak. Pierwsze wystąpienie, autorstwa prof. zw. dr hab. Ewy Solarczyk-Ambrozik z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, było poświęcone zagadnieniu diagnozy jako podstawy polityki edukacyjnej. Następnie, prof. zw. dr hab. Zbigniew Woźniak, reprezentujący Instytut Socjologii UAM, omówił „stare i nowe” aspekty diagnozowania problemów społecznych. Prof. UAM dr hab. Hanna Krauze-Sikorska (Wydział Studiów Edukacyjnych UAM), poruszyła kwestię kontekstu „dziecko – diagnosta – środowisko”, omawiając mikro- i makrokontekst w procesie systemowej diagnozy psychopedagogicznej dzieci i młodzieży z trudnościami w uczeniu się. Kolejne wystąpienie, prof. UAM dr hab. Marka Budajczaka z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, było poświęcone realiom diagnozy w kontekście edukacji domowej. Na zakończenie sesji, dr hab. Małgorzata Pamuła-Behrens reprezentująca Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, przedstawiła narzędzia do diagnozowania kompetencji językowych i kulturowych, takich jak testy kompetencji, Europejskie Portfolio Językowe czy Autobiografia Spotkań Interkulturowych.

W wystąpieniach obu części sesji plenarnej zaprezentowano nowatorskie zagadnienia badawcze dotyczące diagnozy, a także konkretne projekty i metody badań. Jest to niewątpliwym atutem i wyrazem rozwoju tej dziedziny nauk społecznych. Dodatkowo, sukcesem była frekwencja oraz obecność praktyków, a także duża aktywność audytorium podczas każdego z paneli dyskusyjnych. Poruszone podczas dyskusji tematy wyłoniły wiele ważnych pytań i zagadnień, na które odpowiedzi poszukuje zarówno środowisko naukowców jak i praktyków. Duże zainteresowanie praktyków tematyką konferencji świadczy również o poszukiwaniu nowych rozwiązań w praktyce diagnostycznej i potrzebie ich oparcia w podłożu naukowym.

Liczba oraz bardzo zróżnicowana tematyka referatów, których wspólnym mianownikiem uczyniono zagadnienie diagnozy w kontekście jednostkowym i społecznym była imponująca, czego wyrazem było duże zainteresowanie konferencją. Z tego względu, dlatego dalsze wystąpienia realizowane były w trzech równoległych, kilkugodzinnych sekcjach tematycznych, z których każda podzielona była na dwie części.

Moderatorami pierwszej sesji tematycznej, poświęconej diagnozie w poradnictwie psychologiczno-pedagogicznym oraz instytucjach, były dr Urszula Tokarczyk Bar (I część) oraz mgr Agnieszka Skowrońska-Pućka (II część). Druga z sesji tematycznych była poświęcona zagadnieniu diagnozy w kontekście nowoczesnego doradztwa zawodowego oraz preorientacji edukacyjno-zawodowej. Moderatorem była prof. zw. dr hab. Magdalena Piorunek (I część) oraz dr Joanna Kozielska (II część). Wreszcie, trzecia z sesji tematycznych została poświęcona diagnozie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, środowiska, relacji z innymi, poznania winy oraz zachowań w sytuacjach trudnych. Moderatorem pierwszej części tej sesji tematycznej była dr Małgorzata Kabat, natomiast drugiej mgr Magdalena Smolarek.

Obrady trzech sekcji tematycznych przebiegały w bardzo przyjaznej atmosferze, służącej wymianie wniosków i doświadczeń oraz były ukierunkowane na problematykę interdyscyplinarnej diagnozy w różnych sytuacjach i kontekstach badawczych, zarówno z perspektywy jednostkowej jak i społecznej. Nasunęła się również refleksja, iż diagnoza pełni służebną rolę wobec metodyki zarówno postępowania wychowawczego, terapeutycznego, pomocowego, edukacyjnego czy resocjalizującego i ma celu wspomaganie lub modyfikację określonego zachowania czy postępowania jednostki bądź grupy społecznej. Ponadto zauważono, że aby zapewnić profesjonalną pomoc należy prawidłowo i rzetelnie ukierunkować proces diagnostyczny, aby nie tylko zweryfikować rozpoznawany diagnostyczny obraz swojego przedmiotu badań, lecz również dokonać skutecznej oceny swojej działalności praktycznej, pomocowej, terapeutycznej, wychowawczej, resocjalizacyjnej.

Podsumowując przebieg całej konferencji należy podkreślić, iż w szeregu wystąpień zaprezentowane zostały nowe zagadnienia teoretyczno-empiryczne oraz metody badawcze. Niewątpliwym sukcesem konferencji było bardzo duże zainteresowanie prelegentów oraz frekwencja, zarówno podczas głównej sesji plenarnej jak i sesji tematycznych. Podczas paneli dyskusyjnych pojawiło się wiele rozważań dotyczących problematyki współczesnej diagnozy, zarówno z perspektywy jednostkowej jak i społecznej. Atmosfera konferencji, służąca wzajemnej wymianie doświadczeń, stanowi dla organizatorów wyraźny sygnał, iż tego rodzaju spotkania naukowe, poruszające zagadnienia szeroko rozumianej diagnozy, są bardzo potrzebne, a pytania i refleksje, które wyłoniły się podczas paneli dyskusyjnych stanowią obszar zainteresowań zarówno naukowców jak i praktyków.

Interdyscyplinarny i ogólnopolski charakter niniejszej konferencji naukowej umożliwił przeprowadzenie debaty szerokiego grona specjalistów zajmujących się problematyką z zakresu nauk społecznych, a jej otwarta formuła dostarczyła inspiracji do dalszych poszukiwań badawczych, dyskusje, wymianę spostrzeżeń i poglądów zarówno teoretykom, jak i praktykom. Stanowi to dla organizatorów: Zakładu Metodologii Nauk o Edukacji oraz Zakładu Poradnictwa Społecznego Wydziału Studiów Edukacyjnych wyraźny wskaźnik motywujący do kontynuowania podjętej problematyki i zorganizowania w przyszłości kolejnej części konferencji.

Zdjęcia z konferencji dostępne są pod adresem:
https://www.dropbox.com/sh/ec5lzbzla45ocyt/AAC3RcGakUutgl-gNqG4TDNha
(autorem zdjęć jest p. Bartosz Kazimierczak)

mgr Justyna Cieślińska

SPRAWOZDANIE

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Dziecko, młodzież, rodzina jako adresaci pomocy psychopedagogicznej i socjalnej” 

Współczesny człowiek musi się odnaleźć w świecie permanentnych dynamicznych przeobrażeń, w płynnej, niedookreślonej, ryzykownej rzeczywistości stałego wielowektorowego postępu, za którym nie sposób nadążyć, którego nie sposób przewidzieć i zaplanować, w coraz bardziej skomplikowanej codzienności, w której relatywizacja wartości, socjalizacyjne przetasowania nie ułatwiają życiowych wyborów i egzystencjalnych decyzji.

W obliczu destrukcji tradycyjnych, pierwotnych grup wsparcia społecznego człowiek (niezależnie od etapu rozwoju) i rodzina pozostają z wieloma problemami w toku swojej biografii sami, będąc zmuszonymi do poszukiwania pomocy, wsparcia, porady coraz częściej świadczonej przez instytucje pomocowe i reprezentujących je ‘fachowców od doradzania, służenia pomocą i wsparciem’ -coachów, mentorów, pedagogów, psychologów, terapeutów, doradców, opiekunów, pracowników socjalnych itd., którzy wkraczających w życie beneficjenta pomocowych działań na wszystkich jego etapach. Analgetyczna kultura zakreśla coraz szersze kręgi.

Wobec lawinowo narastającego zapotrzebowania na pomoc psychopedagogiczną i wsparcie społeczne zaproponowano podzielenie się refleksją teoretyczną oraz praktycznymi doświadczeniami z tego kręgu zagadnień –  23 października na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa zatytułowana „Dziecko, młodzież, rodzina jako adresaci pomocy psychopedagogicznej i socjalnej” zorganizowana przez prof. dr hab. Magdalenę Piorunek, dr hab. Marka Budajczaka, dr Grażynę Teusz, dr Joannę Kozielską oraz mgr Agnieszkę Skowrońską- Pućka. Zorganizowanie konferencji, stanowiącej płaszczyznę wymiany doświadczeń teoretyków i praktyków, zajmujących się tworzeniem warunków i świadczeniem pomocy dzieciom, młodzieży, rodzinom w sytuacjach bezradności, życiowych zagrożeń, utrudnień zarówno związanych z codziennym funkcjonowaniem, jak i szeregiem problemów rozwojowych i socjalizacyjnych, stało się podstawowym założeniem organizatorów- członków Zakładu Poradnictwa Społecznego z prof. dr hab. Magdalena Piorunek- Przewodniczącą Komitetu Organizacyjnego na czele.

W tym cyklicznym przedsięwzięciu udział wzięli naukowcy i praktycy reprezentujący wiele (ponad 30) ośrodków akademickich i instytucji pomocowych z całej Polski. To już drugie tego typu przedsięwzięcie organizatorów. 16 kwietnia 2010 roku Zespół Zakładu Poradnictwa Społecznego zorganizował konferencję o ogólnopolskim zasięgu, której tematem przewodnim uczyniono „Poradnictwo i wsparcie społeczne w biegu życia człowieka”. Jej zwieńczeniem stały się 2 tomy zbiorowych publikacji, redagowane przez inicjatorkę przedsięwzięcia- prof. dr hab. Magdalenę Piorunek – Pomoc-wsparcie-poradnictwo. Od teorii do praktyki (2010) i Poradnictwo. Kolejne przybliżenia (2011).

Relacjonowany naukowy projekt, którego tematyka objęła szerokie spektrum zagadnień, został pomyślany jako ogólnopolska konferencja naukowa, dająca możliwość przeprowadzenia szerokiej debaty grona specjalistów zajmujących się problematyką pomocy i wsparcia społecznego, a jej otwarta formuła umożliwiła inspirujące do dalszych badawczych poszukiwań dyskusje, wymianę refleksji i poglądów zarówno teoretykom, jak i praktykom. Konferencja została podzielona na dwie części- pierwsza z nich cześć planarna mająca ogólny, wyznaczający tematykę obrad charakter, kolejna – panelowa- podzielona na sekcje tematyczne o wydźwięku obok teoretycznego – badawczym i pragmatycznym.

Sesję plenarną otworzyła witając gości i nadając kierunek obradom Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego i zarazem Kierownik Zakładu Poradnictwa Społecznego Prof. dr hab. Magdalena Piorunek. W imieniu Patrona przedsięwzięcia – Dziekana Wydziału Studiów Edukacyjnych prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosika, głos zabrali przedstawiciele władz dziekańskich w osobach Pani Prodziekan prof. dr hab. Agnieszki Cybal-Michalskiej i Pana Prodziekana prof. dr hab. Andrzeja Ćwiklińskiego.

Prof. Piorunek podkreśliła w swoim wystąpieniu zasadność przedsięwzięcia podkreślając, iż „coraz większa liczba ludzi zagubionych w społecznej rzeczywistości i labiryncie życiowych celów i wartości, dotknięta różnego typu dysfunkcjami rozwojowymi czy socjalizacyjnymi poszukuje pomocy socjalnej w zaspakajaniu podstawowych potrzeb, wsparcia emocjonalnego, informacyjnego, rzeczowego, porady. Specjalistyczne oddziaływania pomocowe oparte są o specyficzną relację z pomagającym wymagającą wzajemnej akceptacji i zaufania, relację stosunkowo bliską, nie pozbawioną emocji. Dla wielu uwikłanych w szereg powierzchownych czy wręcz wirtualnych kontaktów z innymi ludźmi owa relacja pomocowa, w której dodatkowo podstawowym narzędziem budowania zaufania staje się rozmowa (na którą przecież w zabieganej codzienności zdecydowanie brak sił i czasu) może stanowić panaceum na bolączki rzeczywistości społecznej. Jakże łatwo w takich sytuacjach relacjom pomocowym nadać charakter substytucyjny w stosunku do zabiegów związanych z długotrwałym, a często także niepewnym budowaniem naturalnych sieci wsparcia. Wszak w oswojonej sytuacji społecznej, w której doradca, pedagog, psycholog, pracownik socjalny, terapeuta ma „obowiązek” pomagać, można wprawdzie ryzykując psychiczne otwarcie się, uzyskać (zakupić) choćby namiastkę zainteresowania, empatii, akceptacji, życiowego optymizmu i proaktywnej zachęty.” Przewodniczą Komitetu Organizacyjnego zauważyła także, iż fakt przyjęcia zaproszenia do udziału w konferencji przez polityków – urzędników państwowych, którzy mogą się przyczynić do, wskazywanych w toku obrad, rozwiązań systemowych, podnosi rangę wydarzenia. Prof. Piorunek odczytała list, który na jej ręce przekazała, nieobecna z powodu udziału w nadzwyczajnym posiedzeniu sejmu Pani Minister, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania dr Agnieszka Kozłowska- Rajewicz. W odpowiedzi na słowa przewodniczącej głos zabrał Rzecznik Praw Dziecka RP Minister Marek Michalak, który w Roku Janusza Korczaka przypomniał, słowa tego wybitnego pedagoga „nie ma dzieci – są ludzie”, podkreślając, iż respektowania praw dziecka to społeczne i instytucjonalne wyzwanie. W plenarnej części tego ogólnopolskiego spotkania głos zabrali, zgłębiając różne aspekty tematyki szerokorozumianego wsparcia społecznego, także między innymi: prof. dr hab. Jerzy Modrzewski i dr Agata Matysiak-Błaszczyk, prof. dr hab. Augustyn Bańka, prof. dr hab. Kazimierz Kotlarski, prof. dr hab. Barbara Harwas – Napierała (w jej imieniu dr Lucyna Bekiera), prof. dr hab. Robert Opora oraz prof. dr hab. Hanna Krauze-Sikorska.

Liczba i zróżnicowana tematyka referatów, których wspólnym aspektem uczyniono zagadnienia wsparcia, była imponująca- co świadczy o ogromnym zainteresowaniu konferencją, dlatego dalsze wystąpienia realizowane były w czterech sekcjach tematycznych, z których każda podzielona była na obrady przed- i popołudniowe. Dyskusje w poszczególnych panelach poświęcone były następującym blokom tematycznym:

• w zespole 1. – pochylono się nad tematyką niepełnosprawności i przewlekłej choroby stanowiącej czynnik dezintegracji rodziny,
• w zespole 2. – omawiano zagadnienia deskrypcji różnych płaszczyzn funkcjonowania współczesnej rodziny ze szczególnym uwzględnieniem jej wychowawczych funkcji i wynikających z nich trudności i zagrożeń,
• w zespole 3. – skupiono się na problemach dzieci i młodzieży oraz zapotrzebowaniu na pomoc i wsparcie z ich strony ,
• w zespole 4. – wyeksponowano wątki opiekuńczo-wychowawcze i resocjalizacyjne związane z rodziną dysfunkcyjną oraz rozwiązania praktyczne w tym zakresie.

Pierwszy zespół tematyczny otworzył dr hab. Andrzej Ładyżyński (Uniwersytet Wrocławski) zaznaczając, iż poradnictwo postadopcyjne to niedowartościowana a rozwijająca się forma poradnictwa rodzinnego. Autor ukazał aspekty teoretyczne związane z poradnictwem postadopcyjnym oraz praktyczne wymiary pracy doradczej tego typu. Relację z badań opartych o wywiady głębinowe gdzie zaakcentowano aspekty funkcjonowania rodzin osób niepełnosprawnych, które trudno uchwycić i systematyzować w badaniach o charakterze ilościowym. Zaprezentował w wystąpienie przybliżającym wybrane uwarunkowania aktywności życiowej inwalidów, a w szczególności te z nich, które można wykorzystać w dalszych, pogłębionych, eksploracjach zjawiska niepełnosprawności dr Piotr Winczewski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce). Dr Danuta Kopeć (UAM) zaznaczając, iż w polskiej literaturze przedmiotu z zakresu pedagogiki specjalnej niewiele jest pozycji, w których problemy rodziców oczekujących dziecka zagrożonego niepełnosprawnością są podnoszone, podjęła tematykę związaną ze wsparciem rodziców oczekujących dziecka zagrożonego niepełnosprawnością. Autorka wystąpienia omówiła kategorie rodziców oczekujących dziecka zagrożonego niepełnosprawnością, z jednoczesnym przedstawieniem oferty szeroko rozumianego, wielospecjalistycznego wsparcia. Reprezentująca Uniwersytet Adama Mickiewicza dr Anna Gulczyńska podkreślając, iż dziecko jest istotą ciągle poszukującą- nieustannie eksploruje, bada i pyta. Chce zrozumieć, doświadczyć, przeżyć. Poznaje też swoje ciało, przygląda się procesom w nim zachodzącym. Zazwyczaj w ten sposób odkrywa pierwsze czynności autoerotyczne . Dr Gulczyńska zaznaczyła , iż rodziców, wychowawców i nauczycieli interesuje rozróżnienie tego, co normalne i rozwojowe, a co patologiczne i wymagające podjęcia konkretnych, celowych oddziaływań. Celem jej wystąpienia stała się odpowiedź na pytanie czy konieczne są interwencje w przypadku podejmowania przez dziecko zachowań autoerotycznych?

 A jeśli tak, to w jakim zakresie? Mgr Agnieszka Jędrzejowska (Uniwersytet Wrocławski) swoje wystąpienie poświęciła dzieciom z Zespołem Downa, podkreślając, iż na skutek starań rodziców skupionych przy Dolnośląskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Zespołem Downa Razem, w tym nawiązaniu porozumienia z Wydziałem Edukacji, w roku szkolnym 2009/2010 wdrożony został we Wrocławiu projekt edukacji włączającej dla dwóch przedszkoli oparty na tworzeniu grup z jednorodnym zaburzeniem (w grupie 15 osobowej jest 3-5 dzieci z zespołem Downa). Podczas wystąpienia autorka przedstawiła wpływ tego rozwiązania na rozwój dzieci z zespołem Downa, jak również na funkcjonowanie dzieci pełnosprawnych. Wyniki obserwacji będą uzupełniła o refleksję nauczycieli i specjalistów – bezpośrednich realizatorów tego przedsięwzięcia. Dr hab. Piotr Gindrich (UMCS Lublin) odwołując się do przeprowadzonych przez siebie weryfikacji empirycznych wskazał wybrane uwarunkowania wsparcia edukacyjnego młodzieży gimnazjalnej z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami towarzyszącymi. Dr Bożena Chrostowska (Uniwersytet Warmińsko –Mazurski, Olsztyn) powołując się na dane GUS wskazała na powiększająca się systematycznie liczbę uczniów ze spektrum autystycznego w szkolnictwie ogólnodostępnym. Jaj zauważyła, literatura przedmiotu oraz nieliczne badania wskazują również na „wypadanie” uczniów z autyzmem z tego typu szkolnictwa wraz z kolejnymi etapami edukacyjnymi. Autorka podkreśliła w swojej prelekcji, że choć obecne zmiany w polskim prawie oświatowym wprowadziły pewne rozwiązania mające wspierać uczniów z ta niepełnosprawnością to nadal istnieje wiele barier w tym zakresie. Dr Iwona Konieczna (Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa) podjęła próba określenia istoty i rodzajów działań pracy wychowawcy z uczniem przejawiającym zachowania agresywne. Zauważając, iż ich cel odnosić się będzie przede wszystkim do zmniejszenia skali zjawiska poprzez zwiększanie umiejętności kontroli nad emocjami. Dr Katarzyna Waszyńska (UAM) i reprezentująca Wielkopolskie Centrum Onkologii mgr Maria Kuśnierkiewicz w swoim wystąpieniu ukazały, iż choroby nowotworowe stanowią dużą grupę schorzeń, różnorodną pod względem obrazu klinicznego, rokowania i postępowania terapeutycznego. Zaznaczyły, iż pojawienie się choroby nowotworowej w rodzinie, zakłóca dotychczasowy sposób jej funkcjonowania, zwracając uwagę, iż zmianie ulegają zarówno codzienne jak i okazjonalnie podejmowane działania. Dr Justyna Deręgowska (Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań) kontynuowała temat przedmówczyń, wskazując na ważkie aspekty paliatywnej opieki pediatrycznej nad dzieckiem. Mgr Natalia Poremska (UAM) zaprezentowała temat dotyczący form wzajemnego wsparcia osób cierpiących na depresję, które mają miejsce w cyberprzestrzeni, zaznaczając, że nowe standardy w komunikacji społecznej dyktują innowacyjne formy poszukiwania i udzielania pomocy psychologicznej. Z uwagi na fakt, że współcześnie większość relacji interpersonalnych przebiega za pośrednictwem Internetu, medium to staje się płaszczyzną wymiany informacji i udzielania wsparcia. W sieci funkcjonują specyficzne grupy użytkowników, które na portalach i forach interesowych poszukują wiadomości i zrozumienia. Wymiana i zdobywanie w ten sposób wiedzy oraz pożyteczne rady sprzyjają osobom z objawami depresji w lepszym zrozumieniu sytuacji, własnego położenia życiowego i problemów. Mgr Małgorzata Szatan reprezentująca Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego z Warszawy omówiła znaczenie performatywnej perspektywy w pracy z chorymi dziećmi.

Drugi zespół teoretyków i praktyków rozważał istotne aspekty funkcjonowania współczesnej rodziny. Panel otworzyła dr Lidia Huber ( Wyższa Szkoła Zawodowa Kadry dla Europy, Poznań) ukazując psychologiczne aspekty kryzysu ekonomicznego z perspektywy oddziaływania na rodzinę. Autorka poddała analizie nowe wyzwania oraz trudności, których doświadcza współcześnie rodzina, takie jak między innymi: minimalizacja czasu spędzanego wspólnie przez członków rodziny, „rywalizacja” pomiędzy małżonkami (nie w tylko w kwestii ekonomicznej ale i stratyfikacyjnej zamiany roli płci), zmiany wzorów rodzicielstwa obserwowanych przez dzieci, a także spodziewane skutki przesunięcia wieku emerytalnego. Dr Huber zauważyła, iż konsekwencje psychologiczne tych wszystkich, wyraźnie przebiegających aktualnie procesów, wymagają widzenia ich skutków z wyprzedzeniem aby dostatecznie wcześnie podjąć działania zaradcze. Mgr Laura Ćwikła nawiązała w swojej prelekcji do przedmówczyni, zwracając uwagę na piętrzące się w dobie ponowoczesności kryzysy, w tym kryzys dialogu w rodzinie. Kwestię odraczania pełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich przez młodych ludzi poruszało wystąpienie reprezentującej Akademię im. Jana Długosza z Częstochowy dr Dorota Gębuś. Raport z badań dotyczących sposobów wspierania rodziców w pełnieniu ich ról zaprezentowała dr Blanka Poćwiardowska ( Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz). Autorka przedstawiła założenia programu wspomagania kompetencji wychowawczych rodziców dzieci w wieku przedszkolnym wraz z wynikami badań ewaluacyjnych. Wspomaganie rozwoju kompetencji wychowawczych zaliczyła do profilaktyki pierwszorzędowej zmniejszającej ryzyko wystąpienia zachowań problemowych (np. zachowań buntowniczych, nieprzestrzegania przyjętych przez dorosłych norm, a w późniejszym czasie sięganie po papierosy, alkohol i narkotyki). Zagadnienia dotyczące coachingu rodzicielskiego poruszyła także dr Agata Woźniak z Gnieźnieńskiej Wyższej Szkoły Milenium. Jej prelekcja miała na celu zaprezentować i rozpowszechnić ideę tej formy działań rodzicielskich. Przedmiotem prezentacji uczyniono podstawowe cele i zasady pracy z rodziną w coachingu, poruszono temat różnic i podobieństw między tym rodzajem pracy, a poradnictwem rodzinnym czy terapią rodzin, również w kontekście przeciwwskazań do jego stosowania. Na temat rodzicielska osób chorych na schizofrenie debatowały mgr Magdalena Sadowska (UAM) i mgr Kamila Małolepsza (Poznański Ośrodek Zdrowia Psychicznego), zwracając uwagę na sytuację rodzin dotkniętych tym problemem szczególnie, gdy chorującą osobą jest jeden z rodziców oraz gdy zapada on na „królewską chorobę” jaką jest schizofrenia. Autorka próbowały także odnaleźć odpowiedź na pytanie o możliwości oddziaływań psychopedagogicznych wspierających rodziny dotknięte tą chorobą oraz miejsce pedagoga w systemie wsparcia. Dr Bożena Majerek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków) rozważała o istocie wsparcia społecznego w obliczu poczucia niepewności i zagrożenia. Prelegentka przedstawiła wyniki badań, które opisują mikrospołeczną przestrzeń niepewności współczesnego człowieka. Omówiła także najważniejsze dla badanych wydarzenia i sytuacje życiowe w kontekście pojawiającego się poczucia niepewności, zagrożenia i wyzwania. Jednocześnie zidentyfikowała źródła niepokoju pozwalając wyznaczyć obszar i zakres oczekiwanego wsparcia społecznego. Dr Ewa Kasperek Golimowska zgłębiła istotny element (samo)pomocy psychologicznej i edukacji „ku szczęściu” zwracając uwagę na istotę promocji zdrowia psychicznego. Dr Katarzyna Stankiewicz ( Uniwersytet Gdański) swoje wystąpienie poświęciła omówieniu aspektom wsparcia świadczonego rodzinie w obliczu śmierci dziecka. Zaproponowany przez dr Violettę Drabik – Podgórną temat dotyczył dotyczy zmiany modelu pomagania w zakresie konstruowania kariery, rozumianej jako indywidualna biografia . Zmiana ta, polegająca na odejściu od dyrektywnego sterowania na rzecz dialogowego wspierania, wymaga zastosowania przez doradców innych sposobów działania. Reprezentująca Wielkopolską Wyższa Szkołę Społeczno – Ekonomiczną w Środzie Wielkopolskiej dr Jolanta Spętana rozważała o kondycji współczesnego człowieka, wskazując na potrzebę zaistnienia i rozwoju poradnictwa egzystencjalnego zorientowanego na pomoc w zakresie wskazywania sensu życia. Temat rozwinęła dr Dagmara Łupicka –Szcześniak, której wystąpienie dotyczyło warsztatów rozwoju osobistego-jako formy pomocy psychopedagogicznej w radzeniu sobie z trudnościami w okresie dorastania. Mgr Zuzanna Oleś-Bińczyk (Wyższa Szkoła Psychologii Społecznej, Warszawa) omówiła zagadnienia dotyczące przedsiębiorczości pomagania, zwracają uwagę, iż swoisty kryzys pomagania nie ominął trzeciego sektora gospodarki. Polskie społeczeństwo obywatelskie – za którego egzemplifikację uznaje się głównie organizacje pozarządowe – często stawiając sobie za cel dobro dziecka i rodziny, działa w sposób, który jest negatywnie naznaczający lub/i kontrproduktywny. Przykładem może być wykorzystywanie złej kondycji rodziny w kreowaniu kampanii fundrasingowych lub zbieranie 1% podatku na rzecz pojedynczego dziecka. Autorka podkreśliła, iż w znalezieniu nowego modelu pomagania może pomóc idea ekonomii społecznej, która łączy cele społeczne z narzędziami biznesowymi.

Trzecią sekcję rozpoczęło wystąpienie, w którym zaprezentowano informacje m.in. o formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, częstotliwości ich stosowania w gimnazjach, osobach odpowiedzialnych za minimalizację niskich osiągnięć szkolnych oraz ocenie organizacji działań pomocowych w opinii badanych. Materiał badawczy dr Moniki Zińczuk (Uniwersytet w Białymstoku) prezentował spojrzenie na zapobieganie niepowodzeniom szkolnym z perspektywy różnych osób biorących udział w procesie kształcenia, stanowiąc dzięki temu ciekawą płaszczyznę analiz wzajemnych oczekiwań i ich realizacji w praktyce. Dr Jolanta Boryszewska ( Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i przedsiębiorczości, Łomża) poddała ewaluacji działania szkół i placówek związane z organizowaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży w szkołach i placówkach. Ten temat okazał się być bardzo popularny, ponieważ specjalnym potrzebom edukacyjnym wystąpienie swoje poświęciła także reprezentująca Uniwersytet im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy mgr Justyna Taramina. Dr Kamila Słupska (UAM) przekonywała, iż młodzieży można pomagać na różne sposoby, także poprzez przedsięwzięcia czytelnicze. Mgr Bożena Kanlerz (UAM) swoją prelekcją zwróciła uwagę na aspekty wsparcia świadczonego na rzecz usamodzielniającej się młodzieży z placówek opiekuńczo- wychowawczych. Autorka zaprezentowała wyniki autorskich weryfikacji empirycznych. Streetworkingowi jako formie pomocy zagrożonej młodzieży poświeciła swój wykład dr Jolanta Sokołowska (Uniwersytet Gdański), która analizując wywiady biograficzne przeprowadzone wśród dzieci ulicy pokazała proces konstruowania ich tożsamości – oraz wskazała na nowatorskie koncepcje pracy w środowisku, w których próbuje się odchodzić od ujmowania zachowań tej grupy dzieci w kategoriach wadliwego przystosowania. Autorka odwołała się do badań biograficznych oraz dokonała dekonstrukcji podstawowych założeń pedagogiki ulicy. Mgr Patrycja Miśko (UAM) pochyliła się nad ważkimi zagadnieniami kurateli sądowej i przyjrzała się jej jako instytucji wspierającej dzieci, młodzież i rodzinę w kryzysie. Tym zagadnieniom z punktu widzenia pracy kuratora sądowego swoje wystąpienie poświeciła także dr Anna Chmielewska- kurator zawodowy dla dorosłych (Sąd Rejonowy w Otwocku) oraz mgra Marta Porembska ( Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa). Problemy dzieci opuszczonych i zaniedbanych wychowawczo, które pochodzą z białostockiego osiedla socjalnego, jak również skutki nierozwiązanych problemów oraz dalsze ich konsekwencje – omówiła mgra Anna Wojtach (Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa) – zwracając szczególną uwagę na czynniki i warunki, które mogą pomóc rodzinie marginalizowanej w zmianie ich sytuacji życiowej. Wystąpienie opierało się na doświadczeniu autorki w pracy z rodzinami marginalizowanymi. Zostały w nim zebrane liczne wskazówki, dzięki którym pomoc rodzinom może stać się bardziej profesjonalna i przyczynić się do przywrócenia wiary w możliwość pozytywnej zmiany.

Prelegenci obradujący w czwartej sekcji skoncentrowali się wokół zagadnień dotyczących szeroko rozumianego życia rodzinnego oraz form pomocy adresowanej właśnie do tej kategorii potrzebujących. Dr Aleksandra Lewandowska-Walter (UG) oraz mgr Justyna Michałek (UG) przybliżyły problematykę zjawiska rozłąki dziecka z rodzicami z perspektywy biologicznej, psychologicznej oraz socjologicznej. Prelegentki ukazały konsekwencje wynikające z zaistniałej sytuacji dla całego systemu rodzinnego oraz omówiły formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej i socjalnej adresowane dla dzieci i rodzin w takiej sytuacji. Egzemplifikację problemu stanowiła sytuacja emigracji zarobkowej oraz rozwód w rodzinie. Problem ten kontynuowała mgr Alicja Bania (UKW Bydgoszcz), wskazując na zagrożenia dla mikrosystemu rodzinnego wynikającego z rozłąki spowodowanej uczestnictwem jednego z rodziców w misji wojskowej. Dr Katarzyna Palka (Wszechnica Świętokrzyska, Kielce) wskazała w swym wystąpieniu potrzebę wspierania rodzin ze środowisk wiejskich w zakresie rozwijania uzdolnień i kształtowania aspiracji dzieci z takich rodzin. Jednocześnie zaznaczyła, że formy pomocy mogłyby być również sposobem na walkę z nierównościami społecznymi. Formy pomocy adresowane do rodzin bezrobotnych analizowała dr Anna Potasińska (UKSW, Warszawa). Dokonując diagnozy postaw rodzicielskich oraz środowiskowych uwarunkowań rozwoju, dr Paulina Forma (Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce), wskazała obszary zagrożeń poszczególnych funkcji rodziny wielodzietnej. Dr. Astrid Tokaj (UAM) oraz mgr Danuta Krzysztofiak (UAM) skoncentrowały się na problemach dotyczących wsparcia seniora. Wskazały na trudności w sprawowaniu opieki nad osobą starszą w środowisku rodzinnym i potrzebę wsparcia całego systemu rodzinnego w realizowaniu funkcji opiekuńczej wobec seniora. W problematykę pieczy zastępczej jako jednej z form pomocy rodzinie wprowadziła mgr Ewa Flaga (UAM), wskazując podstawowe zasady pomocy państwa w przezwyciężaniu trudnych sytuacji rodzinnych. Temat kontynuowali dr Iwona Michniewicz (PWSZ Kalisz) oraz dr Romuald Michniewicz (PWSZ Kalisz), proponując odwrócenie podejścia – tj. izolację osób zagrażających dobrostanowi rodziny a nie ofiar, jak ma to miejsce w obecnym stanie prawnym. Zadania i formy pracy asystenta rodziny przedstawiała dr Małgorzata Ciczkowska-Giedziun (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn), Dr Ewa Bilska (Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie) zaprezentowała wyniki badań jakościowych na temat funkcjonowania matek i ich dzieci (ofiar przemocy domowej) w warunkach hostelowych. Problematykę „trudnego macierzyństwa” kontynuowała dr Alicja Zbierzchowska (Uniwersytet Gdański), prezentując wyniki badań na temat postrzegania problemu (przed)wczesnego macierzyństwa i wizerunku małoletnich matek przez pracowników socjalnych w Polsce. Dr Dorota Zaworska-Nikoniuk (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn) przedstawiła problem surogactwa w Polsce. Ukazała czynniki skłaniające kobiety do pracy w tym charakterze oraz dylematy im towarzyszące. O (nie) codziennych zachowaniach młodych mieszkanek wielkich miast mówiła dr Agata Matysiak-Błaszczyk (UAM), problem cyberseksu i innych zagrożeń wynikających z randkowania on-line przedstawiła mgr Mirosława Ściupider-Młodkowska (UAM), wskazując jednocześnie na formy pomocy adresowane do tej kategorii osób.

Podsumowując podkreślić należy, iż w wielu wystąpieniach zaprezentowano nowe zagadnienia badawcze, projekty i metody badań. Co niewątpliwie stanowi wyraz rozwoju tej dziedziny nauk humanistycznych i społecznych. Z całym przekonaniem stwierdzić należy, iż tematyka konferencji, jej poszczególne wystąpienia dopełniają dorobek myśli naukowej, poświęconej kwestiom całożyciowego poradnictwa i wsparcia oraz dynamizują dalsze badania i prace naukowe. Konferencyjne zagadnienia bezsprzecznie stanowią impuls do dalszych poszukiwań badawczych i rozwiązań praktycznych.

Ogromnym sukcesem konferencji była frekwencja oraz duża aktywność zgromadzonej publiczności podczas każdej z panelowych dyskusji i części plenarnej, stanowiąca dla organizatorów jednoznaczny sygnał, iż tego rodzaju spotkania naukowe, poruszające zagadnienia szeroko rozumianego poradnictwa i wsparcia adresowanego zarówno do dzieci, młodzieży jak i dorosłych są bardzo potrzebne, a pytania, które wyłaniają się należą do pytań ważnych, na które odpowiedzi szuka zarówno środowisko naukowców jak i praktyków. Ich obecność świadczy o poszukiwaniu nowych rozwiązań praktycznych i potrzebie ich oparcia w nauce. Stanowi to dla organizatorów impuls motywujący do kontynuowania podjętej problematyki i inicjowania kolejnych organizowanych przez Zakład Poradnictwa Społecznego konferencji.

dr Joanna Kozielska, mgr Agnieszka Skowrońska-Pućka